KLEINE TEXTE FÜR VORLESUNGEN UND ÜBUNGEN
HERAUSGEGEBEN VON HANS LIETZMANN

——————-147——————-

OCTAVIA PRAETEXTA

CVM ELEMENTIS COMMENTARII

EDIDIT

CAROLVS HOSIVS

BONN

A. MARCUS UND E. WEBER’S VERLAG
1922

OCTAVIA

Iam vaga caelo sidera fulgens
Aurora fugat,
surgit Titan radiante coma
mundoque diem reddit clarum.
age tot tantis onerata malis, 5
repete assuetos iam tibi questus
atque aequoreas vince Alcyonas,
vince et volucres Pandionias:
gravior namque his fortuna tua est.
semper genetrix deflenda mihi, 10
prima meorum causa malorum,
tristes questus natae exaudi,
si quis remanet sensus in umbris.
utinam ante manu grandaeva sua
mea rupisset stamina Clotho, 15
tua quam maerens vulnera vidi
oraque foedo sparsa cruore.
o lux semper funesta mihi,
tempore ab illo
lux es tenebris invisa magis: 20
tulimus saevae iussa novercae,
hostilem animum vultusque truces.
illa illa meis tristis Erinys
thalamis Stygios praetulit ignes
teque extinxit, miserande pater, 25
modo cui totus paruit orbis
ultra Oceanum
cuique Britanni terga dedere
ducibus nostris ante ignoti
iurisque sui. 30
coniugis, heu me, pater, insidiis
oppresse iaces, servitque domus
cum prole tua capta tyranno.

NVTRIX

Fulgore primo captus et fragili bono
fallacis aulae quisquis attonitus stupet, 35
subito latentis ecce Fortunae impetu
modo praepotentem cernat eversam domum
stirpemque Claudi, cuius imperio fuit
subiectus orbis, paruit liber diu
Oceanus et recepit invitus rates. 40
en qui Britannis primus imposuit iugum,
ignota tantis classibus texit freta
interque gentes barbaras tutus fuit
et saeva maria, coniugis scelere occidit,
mox illa gnati, cuius extinctus iacet 45
frater venenis. maeret infelix soror
eademque coniunx nec graves luctus valet
ira coacta tegere crudelis viri;
secreta refugit semper, atque odio pari
ardens maritus mutua flagrat face. 50
animum dolentis nostra solatur fides
pietasque frustra: miscet immitis dolor
consilia nostra, nec regi mentis potest
generosus ardor, sed malis vires capit.
heu quam nefandum prospicit noster timor 55
scelus, quod utinam numen avertat deum.

OCTAVIA NVTRIX

Octavia
O mea nullis aequanda malis
fortuna, licet
repetam luctus, Electra, tuos.
tibi maerenti caesum licuit 60
flere parentem,
scelus ulcisci vindice fratre,
tua quem pietas hosti rapuit
texitque fides.
me crudeli sorte parentes 65
raptos prohibet lugere timor
fratrisque necem deflere vetat,
in quo fuerat spes una mihi
totque malorum breve solamen.
nunc in luctus servata meos 70
magni resto nominis umbra.

Nutrix
Vox en nostras perculit aures
tristis alumnae; cesset thalamis
inferre gradus tarda senectus?

Octavia
Excipe nostras lacrimas, nutrix, 75
testis nostri fida doloris.

N. Quis te tantis solvet curis,
miseranda, dies?

O. Qui me Stygias mittet ad umbras.

N. Omina quaeso sint ista procul. 80

O. Non vota meos tua nunc casus,
sed fata regunt.

N. Dabit afflictae meliora deus
tempora mitis; tu modo blando
vince obsequio placata virum. 85

O. Vincam saevos ante leones
tigresque truces,
fera quam saevi corda tyranni.
odit genitos sanguine claro,
spernit superos hominesque simul, 90
nec fortunam capit ipse suam,
quam dedit illi per scelus ingens
infanda parens. licet ingratum
dirae pudeat munere matris
hoc imperium cepisse, licet 95
tantum munus morte rependat,
feret hunc titulum post fata tamen
femina longo semper in aevo.

N. Animi retine verba furentis,
temere emissam comprime vocem. 99b

O. Toleranda quamvis patiar, haud umquam queant 100
nisi morte tristi nostra finiri mala.
genetrice caesa, per scelus rapto patre,
orbata fratre, miseriis luctu obruta,
maerore pressa, coniugi invisa ac meae
subiecta famulae luce non grata fruor 105
trepidante semper corde non mortis metu,
sed sceleris—absit crimen a fatis meis,
mori iuvabit; poena nam gravior nece est
videre tumidos et truces miserae mihi
vultus tyranni iungere atque hosti oscula, 110
timere nutus, cuius obsequium meus
haud ferre posset fata post fratris dolor
scelere interempti, cuius imperium tenet
et sorte gaudet auctor infandae necis.
quam saepe tristis umbra germani meis 115
offertur oculis, membra cum solvit quies
et fessa fletu lumina oppressit sopor:
modo facibus atris armat infirmas manus
oculosque et ora fratris infestus petit,
modo trepidus idem refugit in thalamos meos; 120
persequitur hostis atque inhaerenti mihi
violentus ensem per latus nostrum rapit.
tunc tremor et ingens excutit somnos pavor
renovatque luctus et metus miserae mihi.
adice his superbam paelicem nostrae domus 125
spoliis nitentem, cuius in munus suam
Stygiae parentem natus imposuit rati,
quam dira post naufragia superato mari
ferro interemit saevior pelagi fretis:
quae spes salutis post nefas tantum mihi? 130
inimica victrix imminet thalamis meis
odioque nostri flagrat et pretium stupri
iustae e marito coniugis captat caput.
emergere umbris et fer auxilium tuae
natae invocanti, genitor, aut Stygios sinus 135
tellure rupta pande, quo praeceps ferar.

N. Frustra parentis invocas manes tui,
miseranda, frustra, nulla cui prolis suae
manet inter umbras cura, qui nato suo
praeferre potuit sanguine alieno satum 140
genitamque fratris coniugem captus sibi
toris nefandis flebili iunxit face.
hinc orta series facinorum: caedes, doli,
regni cupido, sanguinis clari sitis;
mactata soceri concidit thalamis gener 145
victima, tuis ne fieret hymenaeis potens.
pro facinus ingens! feminae est munus datus
Silanus et cruore foedavit suo
patrios penates criminis ficti reus.
intravit hostis, ei mihi, captam domum, 150
dolis novercae principis factus gener
idemque natus, iuvenis infandi ingeni
scelerum capaxque, dira cui genetrix facem
accendit et te iunxit invitam metu;
tantoque victrix facta successu ferox 155
ausa imminere est orbis imperio sacri.
quis tot referre facinorum formas potest
et spes nefandas feminae et blandos dolos
regnum petentis per gradus scelerum omnium?
tunc sancta Pietas extulit trepidos gradus 160
vacuamque Erinys saeva funesto pede
intravit aulam, polluit Stygia face
saevos penates, iura naturae furens
fasque omne rupit; miscuit coniunx viro
venena saeva cecidit atque eadem sui 165
mox scelere nati; tu quoque extinctus iaces,
deflende nobis semper infelix puer,
modo sidus orbis, columen augustae domus,
Britannice, heu me, nunc levis tantum cinis
et tristis umbra; saeva cui lacrimas dedit 170
etiam noverca, cum rogis artus tuos
dedit cremandos membraque et vultus deo
similes volanti saeviens flamma abstulit.

O. Extinguat et me, ne manu nostra cadat!

N. Natura vires non dedit tantas tibi. 175

O. Dolor, ira, maeror, miseriae, luctus dabunt.

N. Vince obsequendo potius immitem virum.

O. Vt fratrem ademptum scelere restituat mihi?

N. Incolumis ut sis ipsa, labentem ut domum
genitoris olim subole restituas tua. 180

O. Expectat aliam principis subolem domus;
me dira miseri fata germani trahunt.

N. Confirmet animum civium tantus favor.

O. Solatur iste nostra, non relevat mala.

N. Vis magna populi est. O. Principis maior tamen. 185

N. Respiciet ipse coniugem. O. Paelex vetat.

N. Invisa cunctis nempe. O. Sed cara est viro.

N. Nondum uxor est. O. Iam fiet et genetrix simul.

N. Iuvenilis ardor impetu primo furit,
languescit idem facile nec durat diu 190
in Venere turpi ceu levis flammae vapor:
amor perennis coniugis castae manet.
violare prima quae toros ausa est tuos
animumque domini famula possedit diu,
iam metuit eadem — O. Nempe praelatam sibi. 195

N. Subiecta et humilis atque monumenta extruit,
quibus timorem fassa testator suum.
et hanc levis fallaxque destituet deus,
volucer Cupido. sit licet forma eminens,
opibus superba, gaudium capiet breve. 200
Passa est similes ipsa dolores
regina deum,
cum se formas vertit in omnes
dominus caeli divumque pater,
et modo pennas sumpsit oloris, 205
modo Sidonii cornua tauri,
aureus idem fluxit in imbri;
fulgent caelo sidera Ledae,
patrio residet Bacchus Olympo,
deus Alcides possidet Heben 210
nec Iunonis iam timet iras,
cuius gener est, qui fuit hostis.
vicit sapiens tamen obsequium
coniugis altae pressusque dolor:
sola Tonantem tenet aethereo 215
secura toro maxima Iuno,
nec mortali captus forma
deserit altam Iuppiter aulam.
tu quoque, terris altera Iuno,
soror Augusti coniunxque, graves 220
vince dolores.

O. Iungentur ante saeva sideribus freta
et ignis undae, Tartaro tristi polus,
lux alma tenebris, roscidae nocti dies,
quam cum scelesti coniugis mente impia 225
mens nostra semper fratris extincti memor.
utinam nefandi principis dirum caput
obruere flammis caelitum rector paret,
qui saepe terras fulmine infesto quatit
mentesque nostras ignibus terret sacris 230
novisque monstris; vidimus caelo iubar
ardens cometam pandere infestam facem,
qua plaustra tardus noctis aeterna vice
regit Bootes frigore Arctoo rigens.
en ipse diro spiritu saevi ducis 235
polluitur aether, gentibus clades novas
minantur astra, quas regit dux impius.
non tam ferum Typhona neglecto Iove
irata Tellus edidit quondam parens:
haec gravior illo pestis, hic hostis deum 240
homimimque templis expulit superos suis
civesque patria, spiritum fratri abstulit,
hausit cruorem matris et lucem videt
fruiturque vita noxiam atque animam trahit!
pro summe genitor, tela cur frustra iacis 245
invicta totiens temere regali manu?
in tam nocentem dextra cur cessat tua?
utinam suorum facinorum poenas luat
Nero insitivus, Domitio genitus patre,
orbis tyrannus, quem premit turpi iugo 250
morumque vitiis nomen Augustum inquinat!

N. Indignus ille, fateor, est thalamis tuis.
sed cede fatis atque fortunae tuae,
alumna, quaeso neve violentam move
iram mariti. forsitan vindex deus 255
existet aliquis, laetus et veniet dies.

O. Gravi deorum nostra iam pridem domus
urgetur ira, prima quam pressit Venus
furore miserae dura genetricis meae,
quae nupta demens nupsit incesta face 260
oblita nostri, coniugis, legum immemor.
illo soluta crine, succincta anguibus
ultrix Erinys venit ad Stygios toros
raptasque thalamis sanguine extinxit faces;
incendit ira principis pectus truci 265
caedem in nefandam: cecidit infelix parens,
heu, nostra ferro meque perpetuo obruit
extincta luctu; coniugem traxit suum
natumque ad umbras, prodidit lapsam domum.

N. Renovare luctus parce cum fletu pios, 270
manes parentis neve sollicita tuae,
graves furoris quae sui poenas dedit.

CHORVS ROMANORVM

Quae fama modo venit ad aures?
utinam falso credita perdat
frustra totiens iactata fidem, 275
nec nova coniunx nostri thalamos
principis intret, teneatque suos
nupta penates Claudia proles;
edat partu pignora pacis,
qua tranquillus gaudeat orbis 280
servetque decus Roma aeternum.
fratris thalamos sortita tenet
maxima Iuno;
soror Augusti sociata toris
cur a patria pellitur aula? 285
sancta quid illi prodest pietas
divusque pater, 286b
quid virginitas castusque pudor?
nos quoque nostri sunt immemores
post fata ducis, cuius stirpem
prodimus acri suadente metu. 290
vera priorum virtus quondam
Romana fuit verumque genus
Martis in illis sanguisque viris.
illi reges hac expulerunt
urbe superbos 295
ultique tuos sunt bene manes,
virgo dextra caesa parentis,
ne servitium paterere grave et
improba ferret praemia victrix
dira libido. 300
te quoque bellum triste secutum est,
mactata tua miseranda manu,
nata Lucreti,
stuprum saevi passa tyranni.
dedit infandi sceleris poenas
cum Tarquinio Tullia coniunx, 305
quae per caesi membra parentis
egit saevos impia currus
laceroque seni violenta rogos
nata negavit.
haec quoque nati videre nefas 310
saecula magnum,
cum Tyrrhenum rate ferali
princeps captam fraude parentem
misit in aequor. 313b
properant placidos linquere portus
iussi nautae, 315
resonant remis pulsata freta:
fertur in altum provecta ratis,
quae resolute robore labens
pressa dehiscit sorbetque mare.
tollitur ingens clamor ad astra 320
cum femineo mixtus planctu.
mors ante oculos dira vagatur;
quaerit leti sibi quisque fugam:
alii lacerae puppis tabulis
haerent nudi fluctusque secant, 325
repetunt alii litora nantes;
multos mergunt fata profundo.
scindit vestes Augusta suas
laceratque comas
rigat et maestis fletibus ora. 330
postquam spes est nulla salutis,
ardens ira, iam victa malis:
‘haec’ exclamat ‘mihi pro tanto
munere reddis praemia, nate?
hac sum, fateor, digna carina, 335
quae te genui, quae tibi lucem
atque imperium nomenque dedi
Caesaris amens.
exere vultus Acheronte tuos
poenisque meis pascere, coniunx; 340
ego causa tuae, miserande, necis
natoque tuo funeris auctor
en, ut merui, ferar ad manes
inhumata tuos
obruta saevis aequoris undis.’ 345
feriunt fluctus ora loquentis,
ruit in pelagus
rursumque salo pressa resurgit,
pellit palmis cogente metu
freta, sed cedit fessa labori. 350
mansit tacitis in pectoribus
spreta tristi iam morte fides:
multi dominae ferre auxilium
pelago fractis viribus audent;
bracchia quamvis lenta trahentem 355
voce hortantur manibusque levant,
quid tibi saevi
fugisse maris profuit undas?
ferro es nati moritura tui,
cuius facinus vix posteritas,
tarde semper saecula credent. 360
furit ereptam pelagoque dolet
vivere matrem
impius ingens geminatque nefas;
ruit in miserae fata parentis
patiturque moram sceleris nullam. 365
missus peragit iussa satelles,
reserat dominae pectora ferro.
caedis moriens illa ministrum
rogat infelix,
utero dirum condat ut ensem: 370
‘hic est, hic est fodiendus’ ait
‘ferro, monstrum qui tale tulit.’
post hanc vocem
cum supremo mixtam gemitu
animam tandem 375
per fera tristem vulnera reddit.

SENECA

Quid me, potens Fortuna fallaci mihi
blandita vultu, sorte contentum mea
alte extulisti, gravius ut ruerem edita
receptus arce totque prospicerem metus? 380
melius latebam procul ab invidiae malis
remotus inter Corsici rupes maris,
ubi liber animus et sui iuris mihi
semper vacabat studia recolenti mea.
o quam iuvabat, quo nihil maius parens 385
natura genuit, operis immensi artifex,
caelum intueri solis et currus sacros
mundique motus, noctis alternas vices
orbemque Phoebes, astra quem cingunt vaga,
lateque fulgens aetheris magni decus. 390
qui si senescit tantus in caecum chaos
casurus iterum, nunc adest mundo dies
supremus ille, qui premat genus impium
caeli ruina, rursus ut stirpem novam
generet renascens melior, ut quondam tulit 395
iuvenis tenente regna Saturno poli.
tunc illa virgo, numinis magni dea,
Iustitia caelo missa cum sancta Fide
terris regebat mitis humanum genus.
non bella norant, non tubae fremitus truces, 400
non arma gentes, cingere assuerant suas
muris nec urbes; pervium cunctis iter,
communis usus omnium rerum fuit;
et ipsa tellus laeta fecundos sinus
pandebat ultro, tam piis felix parens 405
et tuta alumnis. alia sed suboles minus
conspecta mitis, tertium sollers genus
novas ad artes extitit sanctum tamen;
mox inquietum, quod sequi cursu feras
auderet acres, fluctibus tectos gravi 410
extrahere pisces rete vel calamo levi,
decipere volucres crate vel tereti vagas
tenere laqueo, premere subiectos iugo
tauros feroces, vulnere immunem prius
sulcare terram, laesa quae fruges suas 415
interius alte condidit sacro sinu.
sed in parentis viscera intravit suae
deterior aetas, eruit ferrum grave
aurumque, saevas mox et armavit manus.
partita fines regna constituit, novas 420
extruxit urbes, tecta defendit sua
aliena telis aut petit praedae imminens.
neglecta terras fugit et mores feros
hominum et cruenta caede pollutas manus
Astraea virgo, siderum magnum decus. 425
cupido belli crevit atque auri fames
totum per orbem, maximum exortum est malum
luxuria, pestis blanda, cui vires dedit
roburque longum tempus atque error gravis.
collecta vitia per tot aetates diu 430
in nos redundant; saeculo premimur gravi,
quo scelera regnant, saevit impietas furens,
turpi libido Venere dominatur potens,
luxuria victrix orbis immensas opes
iam pridem avaris manibus, ut perdat, rapit. 435
sed ecce gressu fertur attonito Nero
trucique vultu; quid ferat mente horreo.

NERO PRAEFECTVS SENECA

Nero
Perage imperata; mitte, qui Plauti mihi
Sullaeque caesi referat abscisum caput. 438b

Praef.
Iussa haud morabor, castra confestim petam.

Seneca
Nihil in propinquos temere constitui decet. 440

N. Iustum esse facile est, cui vacat pectus metu.

S. Magnum timoris remedium dementia est.

N. Extinguere hostem maxima est virtus ducis.

S. Servare cives maior est patriae patri.

N. Praecipere mitem convenit pueris senem. 445

S. Regenda magis est fervida adolescentia.

N. Aetate in hac sat esse consilii reor.

S. Vt facta superi comprobent semper tua.

N. Stulte verebor, ipse cum faciam, deos.

S. Hoc plus verere, quod licet tantum tibi. 450

N. Fortuna nostra cuncta permittit mihi.

S. Crede obsequenti parcius: levis est dea.

N. Inertis est nescire, quid liceat sibi.

S. Id facere faus est, quod decet, non quod licet.

N. Calcat iacentem vulgus. S. Invisum opprimit. 455

N. Ferrum tuetur principem. S. Melius fides.

N. Decet timeri Caesarem. S. At plus diligi.

N. Metuant necesse est. S. Quicquid, exprimitur, grave est.

N. Iussisque nostris pareant. S. Iusta impera.

N. Statuam ipse. S. Quae consensus efficiat rata. 460

N. Despectus ensis faciet. S. Hoc absit nefas.

N. An patiar ultra sanguinem nostrum peti,
inultus et contemptus ut subito opprimar?
exilia non fregere summotos procul
Plautum atque Sullam, pertinax quorum furor 465
armat ministros sceleris in caedem meam,
absentium cum maneat etiam ingens favor
in urbe nostra, qui fovet spes exulum.
tollantur hostes ense suspecti mihi.
invisa coniunx pereat et carum sibi 470
fratrem sequatur. quicquid excelsum est, cadat.

S. Pulcrum eminere est inter illustres viros,
consulere patriae, parcere afflictis, fera
caede abstinere tempus atque irae dare,
orbi quietem, saeculo pacem suo. 475
haec summa virtus, petitur hac caelum via.
sic ille patriae primus Augustus parens
complexus astra est colitur et templis deus.
illum tamen fortuna iactavit diu
terra marique per graves belli vices, 480
hostes parentis donec oppressit sui.
tibi numen incruenta summisit suum
et dedit habenas imperi facili manu
nutuque terras maria subiecit tuo.
invidia tristis victa consensu pio 485
cessit senatus, equitis accensus favor,
plebisque votis atque iudicio patrum
tu pacis auctor, generis humani arbiter
electus orbem iam sacra specie regis
patriae parens; quod nomen ut serves, petit 490
suosque cives Roma commendat tibi.

N. Munus deorum est, ipsa quod servit mihi
Roma et senatus quodque ab invitis preces
humilesque voces exprimit nostri metus.
servare cives principi et patriae graves 495
claro tumentes genere quae dementia est,
cum liceat una voce suspectos sibi
mori iubere? Brutus in caedem ducis,
a quo salutem tulerat, armavit manus:
invictus acie, gentium domitor, Iovi 500
aequatus altos saepe per honorum gradus
Caesar nefando civium scelere occidit.
quantum cruoris Roma non vidit sui
lacerata totiens! ille qui meruit pia
virtute caelum, divus Augustus, viros 505
quot interemit nobiles, iuvenes senes
sparsos per orbem, cum suos mortis metu
fugerent penates et trium ferrum ducum
tabula notante deditos tristi neci!
exposita rostris capita caesorum patres 510
videre maesti, flere nec licuit suos,
non genere dira tabe pollute foro,
stillante sanie per putres vultus gravi.
nec finis hic cruoris aut caedis stetit:
pavere volucres et feras saevas diu 515
tristes Philippi, hausit et Siculum mare
classes virosque saepe caedentes suos.
concussus orbis viribus magnis ducum.
superatus acie puppibus Nilum petit
fugae paratis ipse periturus brevi. 520
hausit cruorem incesta Romani ducis
Aegyptus iterum, nunc leves umbras tegit.
illic sepultum est impie gestum diu
civile bellum. condidit tandem suos
iam fessus enses victor hebetatos feris 525
vulneribus, et continuit imperium metus.
armis fideque militis tutus fuit,
pietate nati factus eximia deus
post fata consecratus et templis datus.
nos quoque manebunt astra, si saevo prior 530
ense occuparo, quicquid infestum est mihi,
dignaque nostram subole fundaro domum.

S. Implebit aulam stirpe caelesti tuam
generata divo, Claudiae gentis decus,
sortita fratris more Iunonis toros. 535

N. Incesta genetrix detrahit generi fidem
animusque numquam coniugis iunctus mihi.

S. Teneris in annis haud satis clara est fides,
pudore victus cum tegit flammas amor.

N. Hoc equidem et ipse credidi frustra diu, 540
manifesta quamvis pectore insociabili
vultuque signa proderent odium mei,
tandem quod ardens statuit ulcisci dolor;
dignamque thalamis coniugem inveni meis
genere atque forma, victa cui cedat Venus 545
Iovisque coniunx et ferox armis dea.

S. Probitas fidesque coniugis, mores, pudor
placeant marito; sola perpetuo manent
subiecta nulli mentis atque animi bona;
florem decoris singuli carpunt dies. 550

N. Omnes in unam contulit laudes deus,
talemque nasci fata voluerunt mihi.

S. Recedat a te (temere ne credas!) amor.

N. Quem summovere fulminis dominus nequit,
caeli tyrannum, saeva qui penetrat freta 555
Ditisque regna, detrahit superos polo?

S. Volucrem esse Amorem fingit immitem deum
mortalis error armat et telis manus
arcuque sacras, instruit saeva face
genitumque credit Venere, Vulcano satum: 560
vis magna mentis blandus atque animi calor
Amor est; iuventa gignitur, luxu, otio
nutritur inter laeta fortunae bona.
quem si fovere atque alere desistas, cadit
brevique vires perdit extinctus suas. 565

N. Hanc esse vitae maximam causam reor,
per quam voluptas oritur; interitu caret,
cum procreetur semper humanum genus
Amore grato, qui truces mulcet feras.
hic mihi iugales praeferat taedas deus 570
iungatque nostris igne Poppaeam toris.

S. Vix sustinere possit hos thalamos dolor
videre populi sancta nec pietas sinat.

N. Prohibebor unus facere, quod cunctis licet?

S. Maiora populus semper a summo exigit. 575

N. Libet experiri, viribus fractus meis
an cedat animis temere conceptus favor.

S. Obsequere potius civibus placidus tuis.

N. Male imperatur, cum regit vulgus duces.

S. Nihil impetrare cum valet, iuste dolet. 580

N. Exprimere ius est, ferre quod nequeunt preces?

S. Negare durum est. N. Principem cogi nefas.

S. Remittat ipse. N. Fama sed victum feret.

S. Levis atque vana. N. Sit licet, multos notat.

S. Excelsa metuit. N. Non minus carpit tamen. 585

S. Facile opprimetur. merita te divi patris
aetasque frangat coniugis, probitas, pudor.

N. Desiste tandem, iam gravis nimium mihi,
instare; liceat facere, quod Seneca improbat.
et ipse populi vota iam pridem moror, 590
cum portet utero pignus et partem mei.
quin destinamus proximum thalamis diem?

AGRIPPINA

Tellure rupta Tartaro gressum extuli
Stygiam cruenta praeferens dextra facem
thalamis scelestis: nubat his flammis meo 595
Poppaea nato iuncta, quas vindex manus
dolorque matris vertet ad tristes rogos.
manet inter umbras impiae caedis mihi
semper memoria manibus nostris gravis
adhuc inultis: reddita est meritis meis 600
funesta merces puppis et pretium imperi
nox illa, qua naufragia deflevi mea.
comitum necem natique crudelis nefas
deflere votum fuerat, haud tempus datum est
lacrimis, sed ingens scelere geminavit nefas. 605
perempta ferro, foeda vulneribus sacros
intra penates spiritum effudi gravem
erepta pelago, sanguine extinxi meo
nec odia nati: saevit in nomen ferus
matris tyrannus, obrui meritum cupit, 610
simulacra, titulos destruit matris metu
totum per orbem, quem dedit poenam in meam
puero regendum noster infelix amor.
extinctus umbras agitat infestus meas
flammisque vultus noxios coniunx petit, 615
instat, minatur, imputat fatum mihi
tumulumque nati, poscit auctorem necis.
iam parce: dabitur, tempus haud longum peto.
ultrix Erinys impio dignum parat
letum tyranno, verbera et turpem fugam 620
poenasque, quis et Tantali vincat sitim,
dirum laborem Sisyphi, Tityi alitem
Ixionisque membra rapientem rotam.
licet extruat marmoribus atque auro tegat
superbus aulam, limen armatae ducis 625
servent cohortes, mittat immensas opes
exhaustus orbis, supplices dextram petant
Parthi cruentam, regna divitias ferant:
veniet dies tempusque, quo reddat suis
animam nocentem sceleribus, iugulum hostibus 630
desertus ac destructus et cunctis egens.
heu, quo labor, quo vota ceciderunt mea?
quo te furor provexit attonitum tuus
et fata, nate, cedat ut tantis malis
genetricis ira, quae tuo scelere occidit? 635
utinam, antequam te parvulum in lucem edidi
aluique, saevae nostra lacerassent ferae
viscera: sine ullo scelere, sine sensu innocens
meus occidisses; iunctus atque haerens mihi
semper quietam cerneres sedem inferum, 640
proavos patremque, nominis magni viros,
quos nunc pudor luctusque perpetuus manet
ex te, nefande, meque, quae talem tuli.
quid tegere cesso Tartaro vultus meos,
noverca, coniunx, mater infelix meis? 645

OCTAVIA CHORVS

Parcite lacrimis urbis festo
laetoque die, ne tantus amor
nostrique favor principis acres
suscitet iras vobisque ego sim
causa malorum. non hoc primum 650
pectora vulnus mea senserunt,
graviora tuli; dabit hic nostris
finem curis vel morte dies.
non ego saevi cernere cogor
coniugis ora, 655
non invisos intrare mihi
thalamos famulae;
soror Augusti, non uxor ero.
absint tantum tristes poenae
letique metus. 660
scelerum diri, miseranda, viri
potes hoc demens sperare memor?
hos ad thalamos servata diu
victima tandem funesta cades.
sed quid patrios saepe penates 665
respicis udis confusa genis?
propera tectis efferre gradus,
linque cruentam principis aulam.

Chor.
En illuxit suspecta diu
fama totiens iactata dies. 670
cessit thalamis Claudia diri
pulsa Neronis,
quos iam victrix Poppaea tenet,
cessat pietas dum nostra gravi
compressa metu segnisque dolor. 675
ubi Romani vis est populi,
fregit claros quae saepe duces,
dedit invictae leges patriae,
fasces dignis civibus olim,
iussit bellum pacemque, feras 680
gentes domuit,
captos reges carcere clausit?
gravis en oculis undique nostris
iam Poppaeae fulget imago
iuncta Neroni! 685
affligat humo violenta manus 685b
similes nimium vultus dominae
ipsamque toris detrahat altis,
petat infestis mox et flammis
telisque feris principis aulam.

NVTRIX POPPAEA

Quo trepida gressum coniugis thalamis tui 690
effers, alumna, quidve secretum petis
turbata vultu? cur genae fletu madent?
certe petitus precibus et votis dies
nostris refulsit: Caesari iuncta es tuo
taeda iugali, quem tuus cepit decor 695
et culpa Senecae, tradidit vinctum tibi
genetrix Amoris, maximum numen, Venus.
o qualis altos quanta pressisti toros
residens in aula! vidit attonitus tuam
formam senatus, tura cum superis dares 700
sacrasque grato spargeres aras mero
velata summum flammeo tenui caput;
et ipse lateri iunctus atque haerens tuo
sublimis inter civium laeta omina
incessit habitu atque ore laetitiam gerens 705
princeps superbo. talis emersam freto
spumante Peleus coniugem accepit Thetin,
quorum toros celebrasse caelestes ferunt
pelagique numen omne consensu pari.
quae subita vultus causa mutavit tuos? 710
quid pallor iste, quid ferant lacrimae, doce.

P. Confusa tristi proximae noctis metu
visuque, nutrix, mente turbata feror
defecta sensu. laeta nam postquam dies
sideribus atris cessit et nocti polus, 715
inter Neronis iuncta complexus mei
somno resolvor; nec diu placida frui
quiete licuit. visa nam thalamos meos
celebrare turba est maesta: resolutis comis
matres Latinae flebiles planctus dabant; 720
inter tubarum saepe terribilem sonum
sparsam cruore coniugis genetrix mei
vultu minaci saeva quatiebat facem.
quam dum sequor coacta praesenti metu,
diducta subito patuit ingenti mihi 725
tellus hiatu, lata quo praeceps toros
cerno iugales pariter et miror meos,
in quis resedi fessa. venientem intuor
comitante turba coniugem quondam meum
natumque; properat petere complexus meos 730
Crispinus, intermissa libare oscula,
irrupit intra tecta cum trepidus mea
ensemque iugulo condidit saevum Nero.
tandem quietem magnus excussit timor;
quatit ora et artus horridus nostros tremor 735
pulsatque pectus; continet vocem timor,
quam nunc fides pietasque produxit tua.
heu quid minantur inferum manes mihi
aut quem cruorem coniugis vidi mei?

N. Quaecumque mentis agitat intentus vigor, 740
ea per quietem sacer et arcanus refert
veloxque sensus. coniugem, thalamos, toros
vidisse te miraris amplexu novi
haerens mariti? sed movent laeto die
pulsata palmis pectora et fusae comae? 745
Octaviae discidia planxerunt sacros
inter penates fratris et patrium larem.
fax illa, quam secuta es, Augustae manu
praelata clarum nomen invidia tibi
partum ominatur. inferum sedes toros 750
stabiles futures spondet aeternae domus.
iugulo quod ensem condidit princeps tuus,
bellum haud movebit, pace sed ferrum teget.
recollige animum, recipe laetitiam, precor,
timore pulso redde te thalamis tuis. 755

P. Delubra et aras petere constitui sacras,
caesis litare victimis numen deum,
ut expientur noctis et somni minae
terrorque in hostes redeat attonitus meos.
tu vota pro me suscipe et precibus piis 760
superos adora, maneat ut praesens status.

CHORVS

Si vera loquax fama Tonantis
furta et gratos narrat amores,
quem modo Ledae pressisse sinum
tectum plumis pennisque ferunt, 765
modo per fluctus raptam Europen
taurum tergo portasse trucem,
quae regit, et nunc deseret astra,
petet amplexus, Poppaea, tuos,
quos et Ledae praeferre potest 770
et tibi, quondam cui miranti
fulvo, Danae, fluxit in auro.
formam Sparte iactet alumnae
licet et Phrygius praemia pastor,
vincet vultus haec Tyndaridos, 775
qui moverunt horrida bella
Phrygiaeque solo regna dedere.
sed quis gressu ruit attonito,
aut quid portat pectore anhelo?

NVNTIVS CHORVS

Quicumque tectis excubat miles ducis, 780
defendat aulam, cui furor populi imminet.
trepidi cohortes ecce praefecti trahunt
praesidia ad urbis, victa nec cedit metu
concepta rabies temere, sed vires capit.

Chor. Quis iste mentes agitat attonitus furor? 785

Nun. Octaviae furore percussa agmina
et efferata per nefas ingens ruunt.

Chor. Quid ausa facere quove consilio, doce.

Nun. Reddere penates Claudiae divi parant
torosque fratris, debitam partem imperi. 790

Chor. Quos iam tenet Poppaea concordi fide?

Nun. Hic urit animos pertinax nimium favor
et in furorem temere praecipites agit.
quaecumque claro marmore effigies stetit
aut acre fulgens, ora Poppaeae gerens, 795
afflicta vulgi manibus et saevo iacet
eversa ferro; membra per partes trahunt
diducta laqueis, obruunt turpi diu
calcata caeno. verba conveniunt feris
immixta factis, quae timor reticet meus. 800
saepire flammis principis sedem parant,
populi nisi irae coniugem reddat novam,
reddat penates Claudiae victus suos.
ut noscat ipse civium motus, mea
voce haud morabor iussa praefecti exsequi. 805

CHORVS

Quid fera frustra bella movetis?
invicta gerit tela Cupido,
flammis vestros obruet ignes,
quis extinxit fulmina saepe
captumque Iovem caelo traxit. 810
laesi tristes dabitis poenas
sanguine vestro.
non est patiens fervidus irae
facilisque regi. 813b
ille ferocem iussit Achillem
pulsare lyram, 815
fregit Danaos, fregit Atridem,
regna evertit Priami, claras
diruit urbes; 817b
et nunc animus quid ferat horret
vis immitis violenta dei.

NERO

O lenta nimium militis nostri manus 820
et ira patiens post nefas tantum mea,
quod non cruor civilis accensas faces
extinguit in nos caede nec populi madet
funerea Roma, quae viros tales tulit.
et ilia, cui me civium subicit furor, 827
suspecta coniunx et soror semper mihi
tandem dolori spiritum reddat meo
iramque nostram sanguine extinguat suo. 830
admissa sed iam morte puniri parum est. 825
graviora meruit impium plebis scelus: 826
mox tecta flammis concidant urbis meis, 831
ignes ruinae noxium populum premant
turpisque egestas, saeva cum luctu fames.
exultat ingens saeculi nostri bonis
corrupta turba nec capit clementiam 835
ingrata nostram ferre nec pacem potest,
sed inquieta rapitur hinc audacia,
hinc temeritate fertur in praeceps sua:
malis domanda est et gravi semper iugo
premenda, ne quid simile temptare audeat 840
contraque sanctos coniugis vultus meae
attollere oculos; fracta per poenas metu
parere discet principis nutu sui.
sed adesse cerno, rara quem pietas virum
fidesque castris nota praeposuit meis. 845

PRAEFECTVS NERO

Populi furorem caede paucorum, diu
qui restiterunt temere, compressum affero.

Nero Et hoc sat est? sic miles audisti ducem?
compescis? haec vindicta debetur mihi?

Praef. Cecidere motus impii ferro duces. 850

N. Quid illa turba, petere quae flammis meos
ausa est penates, principi legem dare,
abstrahere nostris coniugem caram toris,
violare quantum licuit incesta manu
et voce dira? debita poena vacat? 855

P. Poenam dolor constituet in cives tuos?

N. Constituet, aetas nulla quam famae eximat.

P. Tua temperet nos ira, non noster timor.

N. Iram expiabit, prima quae meruit, meam.

P. Quam poscat, ede, nostra ne parcat manus. 860

N. Caedem sororis poscit et dirum caput.

P. Horrore vinctum trepidus astrinxit rigor.

N. Parere dubitas? P. Cur meam damnas fidem?

N. Quod parcis hosti. P. Femina hoc nomen capit?

N. Si scelera cepit. P. Estne, qui sontem arguat? 865

N. Populi furor. P. Quis regere dementes valet?

N. Qui concitare potuit. P. Haud quemquam reor.

N. Mulier, dedit natura cui pronum malo
animum, ad nocendum pectus instruxit dolis.

P. Sed vim negavit. N. Vt ne inexpugnabilis 870
esset, sed aegras frangeret vires timor
vel poena, quae iam sera damnatam permit
diu nocentem. tolle consilium ac preces
et imperata perage: devectam rate
procul in remotum litus interimi iube, 875
tandem ut residat pectoris nostri timor.

CHORVS OCTAVIA

O funestus multis populi
dirusque favor, qui cum flatu
vela secundo ratis implevit
vexitque procul, languidus idem 880
deserit alto saevoque mari.
flevit Gracchos miseranda parens,
perdidit ingens quos plebis amor
nimiusque favor genere illustres,
pietate, fide, lingua claros, 885
pectore fortes, legibus acres.
te quoque, Livi, simili leto
fortuna dedit,
quem neque fasces texere sui
nec tecta domus. plura referre 890
prohibet praesens exempla dolor.
modo cui patriam reddere cives
aulam et fratris voluere toros,
nunc ad poenam letumque trahi
flentem miseram cernere possunt. 895
bene paupertas humili tecto
contenta latet:
quatiunt altas saepe procellae
aut evertit fortuna domos.

Oct. Quo me trahitis quodve tyrannus
aut exilium regina iubet, 900
si mihi vitam fracta remittit,
tot iam nostris evicta malis?
si caede mea cumulare parat
luctus nostros, invidet etiam
cur in patria mihi saeva mori? 905
sed iam spes est nulla salutis.
fratris cerno miseranda ratem;
haec est, cuius vecta carina
quondam genetrix, nunc et thalamis
expulsa soror miseranda vehar. 910
nullum Pietas nunc numen habet,
nec sunt superi;
regnat mundo tristis Erinys.
quis mea digne deflere potest
mala? quae lacrimis nostris questus 915
reddere aedon? cuius pennas
utinam miserae mihi fata darent!
fugerem luctus ablata meos
penna volucri procul et coetus
hominum tristes caedemque feram. 920
sola in vacuo nemore et tenui
ramo pendens querulo possem
gutture maestum fundere murmur.

Chor. Regitur fatis mortale genus
nec sibi quidquam spondere potest 925
firmum et stabile.
per quae casus volvit varies
semper nobis metuenda dies!
animum firment exempla tuum,
iam multa domus quae vestra tulit. 930
quid saevior est fortuna tibi?
tu mihi primum
tot natorum memoranda parens,
nata Agrippae, nurus Augusti,
Caesaris uxor, cuius nomen 935
clarum toto fulsit in orbe,
utero totiens enixa gravi
pignora pacis,
mox exilium, verbera, saevas
passa catenas, funera, luctus,
tandem letum cruciata diu. 940
felix thalamis Livia Drusi
natisque ferum
ruit in facinus poenamque suam.
Iulia matris fata secuta est;
post longa tamen tempora ferro 945
caesa est, quamvis crimine nullo.
quid non potuit quondam genetrix
tua, quae rexit principis aulam
cara marito partuque potens?
eadem famulo subiecta suo 950
cecidit diri militis ense.
quid cui licuit regnum in caelum
sperare, parens tanta Neronis?
non funesta violata manu
remigis ante, 955
mox et ferro lacerata diu
saevi iacuit victima nati?

O. Me quoque tristes mittet ad umbras
ferus et manes ecce tyrannus.
quid iam frustra miseranda moror? 960
rapite ad letum, quis ius in nos
fortuna dedit. tester superos—
quid agis, demens? parce precari,
quis invisa es, numina divum.
Tartara testor 965
Erebique deas scelerum ultrices
et te, genitor,
dignum tali morte et poena:
non invisa est mors ista mihi.
armate ratem, date vela fretis, 970
ventisque petat puppis rector
Pandatariae litora terrae.

Chor. Lenes aurae zephyrique leves,
tectam quondam nube aetheria
qui vexistis raptam saevae 975
virginis aris Iphigeniam,
hanc quoque tristi procul a poena
portate, precor, templa ad Triviae.
urbe est nostra mitior Aulis
et Taurorum barbara tellus: 980
hospitis illic caede litatur
numen superum:
civis gaudet Roma cruore.

APPARATUS CRITICUS:

 

ω = consensus codicum

ς = codicum deteriorum aut unus aut aliquot

Ladek = Fr. Ladek, De Octavia praetexta (Dissertat. phil. Vindobonenses III 1—107), Vindobonae 1891

Ladek, Frage = Fr. Ladek, Zur Frage über die histor. Quellen der Octavia, Wien 1905, p. 1—58 ( = Zeitschr. für die österr. Gymn. LVI, 1905. p. 673—701, 865—883, 961—972)

Ladek, Eranos = Fr. Ladek, Die römische Tragödie Octavia und die Elektra des Sophokles, Wiener Eranos 1909 p. 189—199

Nordmeyer = G. Nordmeyer, De Octaviae fabula, Diss. Bonnens. 1892 p. 1—65 ( = Fleckeis. Jahrb. Suppl. XIX, 1893, p. 253—317)

 

1 sqq. Canticum decurrit dimetris praeter monometra iam tibi questus (6), invisa magis (20), ultra Oceanum (27), iurisque sui (31) ω

5 annis vel tantisque Gruterus

20 lux ω nox ς longe Baehrens est ω corr. Bothe

25 pater. Modo—iurisque sui, coniugis dist. M. Mueller

27 cuique Britanni ultra Oceanum Buecheler

28 dederunt Bentley

Post 33 Inscriptio Nutrix Octavia vel Nutrix vel Chorus ς

34 facili ω fragili ς facie bona Buecheler facie nova Leo

36 subito ς sub uno ω labantis Raphelengius (Thy. 34) furentis Richter involantis Leo inruentis Siegmund sub uno inanis ecce Baehrens uno sub ecce caecae Brakman stupens lat. Summa

38 Claudii ω

41 qui ora Tanais ω (ex Troad. 9?), corr. Scaliger iugum ς iugo ω iuga Scaliger

42 ign. et ante Lipsius

48 cr. viri secreta sunt qui coniungant (cfr. Tac. a. XIII 12 Suet. Otho III 1)

49 secreta ς quem secreta ω q. sancta Leo q. spreta Baehrens

50 ardens (amens ς) mariti ω ardet maritus, m. flagrant Gronov ardent mariti, m. flagrant Peiper ardens maritus aemula (impia Leo) flagrat f. Baehrens, Leo

52 miscet scripsi mittit ω mutat ς vincit Buecheler nectit Peiper vertit Baehrens

57 Praeter monometros 58, 61, 64, 75 (excipe nostras), 76 (fida doloris) dimetri in ω

58 libens Bothe

70 meros Gronov

72 Vox (heu) Schroeder

73 cessat ς Hartman

79 undas ς

82 sed uota aut sed mea uota ς

85 placaque Garrod

86 fuluos ς (Verg. A. II 722 IV 159 Ov. m. I 304 apud Sen. nat. q. III 27, 13)

90 superbos humilesque (hominesque ς, vd. Herm. XLVII, 1912, p. 192) ω corr. Delrio

100 Inscriptio OCTAVIA. NVTRIX ς quaevis Lipsius, quaevis paterer, at numquam queunt Gronov iam vix patior Baehrens Tol., quae vis patiar? aut…mala? M. Mueller

108 nunc ς iam Peiper

114 sorte Lipsius morte ω nefandae ς

117 flexa fl. ς

122 castum Peiper ex Phaed. 704

123 tum Ritter

133 e (a) marito scripsi maritum ω quo servato poscit Gronov

134 undis ω corr. Heinsius emerge te undis Lipsius emerge ab umbris Bentley emerge tenebris Withof

141 gnatamque Heinsius fratre coniuge incestus Sentley pactus Peiper (sed cfr. Stat. Ach. I 637)

142 dolis Richter tori nefandi Gronov

144 clari Buecheler diri ω dira (ς) et Heinsius divi Rossbach Berl. phil. Woch. 1904, 369

146 tui Ritter tui-hymenaei Heinsius

149 facti ω factus ς corr. Lipsius

150 heu ς

152 nefandi ω corr. ς

153 scelerumque capax ω corr. L. Mueller capaxque scelerum edit. Schroeder. sc. capacis Peiper

156 sacro Gronov

159 gradus ς gradum ω

170 tulit Richter

172 dedi Buecheler vidit crematos Baehrens. ‘In libro Regiomontani post h. v. haec verba adscripta erant: Hic desunt XXX versus secundum aliquos; sed nihil deesse credo’ Fabricius; similiter post 173 in ς; cfr. Leo I p. 45

173 saeviens Baehrens feruens ω flamma feruens ς funebris Buecheler quos furens Peiper

175 non uires ω corr. ς

179 labantem ς 181 expectet s. expectes ς

184 levat ς

195 metuet ω corr. ς Oct. et Nutr, om. ω addunt Bothe et Ritter

196 alta mon. Baehrens

197 lassa vel cassa Peiper

198 destituit ω corr. ς

207 fulsit ς (Verg. A. XI 490) sed cfr. 772

209—212 delet Richter

213 patiens t. obsequio c., alte Heinsius tandem Bentley

232 infaustam Heinsius ex Ov. her. VI 46

233 aeternae ω (Herc. 610 Med. 9; 464 Phaedr. 835 Oed. 393 ben. VII 31, 3) corr. ς alterna Bentley ex 388 Phaedr. 411 Thy. 25

234 boetes (ut saepius in glossis) ς frigido ω (Richter, De Seneca trag. auct. p. 41) corr. Bothe; possis frigido Arcturo (Bootes et Arcturus secernutur Amen. Arat. 1131)

237 quae ω corr. ς qua Viehbacher sodalis seminarii

238 typhoea ς

240 hic gr. ς

250—252, 249 posuit Richter, 250, 252, 251 Raddatz sodalis

249 Nero ins. Lipsius nero nisi diuo vel insidiuo ω genere insitivo Scaliger iste insitivus Gronov Nero insitivo Richter

252 et ς meis ς

254 uiolenti ς nova Peiper

259 misero Heinsius dira et dura ς

261 obl. iusti vel veri ς coniugii ς

262 illi Bothe illos Peiper

269 perdidit ς Romanorum in inscr. om. ς

273 sqq. omnes dimetri in ω modo fama ς

274 falso iactata f. fr. tot. credita p. Peiper

280 quo Heinsius quis Ritter

287 del. Raphelengius virgineus Heinsius (Tib. I 4, 14 Stat. Ach. I 765)

290 acri Gronov seuo ω euo ς eheu s. heu heu L. Mueller heu nos M. Mueller et nos Santoro ipso Galdi aevo s. metum Wilamowitz an albo?

291 uirtus q. vera pr. ς

295 expulerant ω corr. ς

294 et 295 post 303 Ussani, 302—303, 301, 297—300 Baehrens 297—301 delet Richter

298 grave nec proba Bothe

300 cruda lib. ς

301 est om. ς

305 tarquino ς

308 lacerosque ς

310 hoc ς aeque Heinsius

311 mains Grotius

314 placitos Heinsius

316 freta et Bentley

317 profecta ω corr. Avantius properata ς

325 udi Heinsius medii Damsté timidi ego

341 miseranda ς

343 feror Heinsius

348 rursusque ς

350 freta, set Buecheler fata et ω (Thy. 934)

351 tectis M. Mueller coll. Phaedr. 282 famulis Grotius

353 famuli dominae Baehrens

354 ardent ς

355 quam vix Heinsius trahentes ς

359 posteritas <atrox capiet> Peiper vix p. delevit Richter

360 tardaque ς semper credula credet Schroeder

361 pelago atque Ritter

377 impotens Heinsius ex Ag. 247; 593 dial. XI 3, 5; 16, 2 fall nimis Gruter f. modo Peiper f. diu Heinsius

379 grauis ς

384 pia Gronov

387 cursus ς solis—motus delet Delrio, v. 388 Ritter

388 noctis Bentley solis ω (Herc. Oet. 44) salis et Bothe (Ag. 561) siderum Flinck

391 qui sese nescit ω (Herm. XLVII, 1912. 197) corr. Scaliger totus Richter

392 it. est Leo tunc Richter adsit ς ades Grotius et Bentley

393/5 premas—generes Bentley

399 terris vel terrae Bothe terra ω terras r., mite et hum. Baehrens

407 concepta Baehrens suscepta Peiper secuta Buecheler experta Leo spectata M. Mueller Post mitis lacunam statuit Richter

408 sanum L. Mueller

410 graues ω corr. Gronov

411 vel cal. aut brevi Gronov

412 om. ς crate vel calamo aut (aut om. ς) levi ω crate, cervorum greges Heinsius vel posito (tereti Siegmund ex Phaedr. 45) vagas Peiper vol., turbidos forti canes Leo dec., vol. fronde disposito vafre Busche

414 vomere edit. Basil, a. 1541

416 interior ω corr. ς

421 sua Buecheler suis ω tecta, d. sua, dist. Damsté

422 appetit Hartman

424 et ς om. ω unde pollutae Gronov

428 sqq. Vincent. Bellov. spec. hist. IX 113 idem (Seneca) in Octavia: luxuria blanda pestis. victrix orbis immensas opes avaris manibus ut perdat rapit

438bb Sillaeque ω abscissum ς

441 Iusto ς

447 satis esse ω (Phoen. 354 Med. 126; 897 Oed. 970 Herc. Oet. 246) corr. L. Mueller, De re metr. 2 165

448 Ita vel Di facta Heinsius

449 ipse ς esse ω

454 libet ς

457 affert Ieremias de Montagnone (saec. XIII), del. Leo at eicit Richter

461 conspectus vel delectus Lipsius dispectus Ritter (Siegmund) respectus Buecheler suspectus Peiper despectum ut e. feriat? Wilamowitz destrictus Raphelengius des pectus ensi Summa

462 ultro ς

463 inuictus ω corr. Raphelengius (ffr. Med. 399)

465 sillam ω

467 absentum ω corr. ς

484 nutuique ς

486 cessit; sen. dist. Lipsius eq. accessit Gronov

487 uotis (uotum ς) atque iudicium patrum est ω corr. Lipsius votum est Avantius votum es Peiper senatus atque iudicium p. plebisque votis eq. ace. f. Richter

489 o. specie (sapientia ς) sacra ω iam sacra sp. Bothe tu s. sp. Avantius (cfr. Sen. Ag. 352/4) spiritu sacro Gruter tu sacro auspicio Heinsius o. prospere sacrum r. Leo

492 d. est, pressa-metus? M. Mueller

495 ciues ς uiros ω uices ς

497 mihi Gronov

500 domitor gentium ω corr. ς

501 semper ς paene Heinsius ipse Buecheler alios usque Damsté

503 non ] tunc ς tum Leo

507 sparsosque vel sparsitque ς

514 furoris M. Mueller

516 exhausit Bothe mersit Gronov sorbsit Heinsius pressit Ussani clausit M. Mueller lacunam statuit Peiper

517 saepe om. ς s. per caedem Heinsius v. caede perdentes Richter caede gaudentes sua Gemoll s. cedentes. suis conc. Rutgers sparsit Actiacos sinus conc. Buecheler miscuit gentes suis c. o. viribus. tandem aemulus Leo

522 non l. u. tegit: illic M. Mueller

533 impleuit ω corr. ς

538 clarus (Mommsen) fere est, -flammas, amor Leo clara est fide Damsté

541 insaciabili ω corr. ς

543 urgens ς

545 cedet ς

546 versus suspectus Richtero

553 recedet Bothe ni cedas Stuart ni credas M. Mueller

559 arcusque sacros ω corr. Buecheler arcuque sacro et Heinsius

562 iuuentae ς lusu ς sed vd. Phaedr. 205

—569 Senecae dant ω, Neroni ς per—oritur et qui truces m. f. Senecae esse vult M. Mueller

572 posset ω corr. ς

573 fidesque populi Heinsius pudorque Peiper sinet ς

574 prohibeor ς

576 fractis ς

577 sedeat Peiper furor ς (vd. ad 784)

581 vis Gronov prece Bentley

582 necare Lipsius

583 permittat ς

587 frangant ς

589 licet et Damsté

590 en ς et ipsa Baehrens et i. propria Peiper iam pridem et ipse vota Poppaeae moror Buecheler

591 mei, cui d. p. thalami d. Birt

592 proximis ς

Agrippina mater Neronis ω om. ς

600 est Buecheler et ω ut M. Mueller

602 uox ω corr. ς

608 nec odia nati sang. ext. meo erepta pelago posuit Bothe erepta pel. foeda vuln.—gravem nec odia nati sang. e. m. perempta ferro, saevit Peiper

611 matris Buecheler mortis ω memores mei Grotius (Sen. Herc. Oet. 1809 Herc. 298 Hor. c. III 11, 51 Prop. II 13, 40) motus sodalis

615 que om. ς

617 suum atque gnati Grolius nati ς nasci ω ulcisci ς tum. poenam Peiper ultorem Peiper

618 puto ς

625 armatae licet Bentley

628 cruenta aut cruenti ς

631 et destr. ac ς cfr. L. Mueller, De re metr. 2 p. 502

636 dedi ς

639 mecum occ. ς

642 manent ς

645 inf. nimis Bothe

653 vel mortem ς mortemve Peiper sine morte Baehrens

654 saevae ω corr. Avantius cogar ς

659 tandem Richter

661—668 choro dat ς socerum vel soror o ς

662 haec ς heu Lipsius ah Baehrens

677 diros M. Mueller

685 ω affigat corr. ς

688 infelix ω corr. Grotius nox ς

690 POPPAEAE ς

691 quodve ω corr. ς quoue ς

692 manant ς

696 et culpa Senecae (senectae ς, cfr. Stat. s. I 4, 52) trad. tueri conantur Ladek (et—c. S.—) et Birt Ilbergs Jahrb. XXVII, 1911, 360 adn. 1, qui nunc et culta sancte; et c. nuptae Gronov et c. sine te Ussani culpata Senecae Peiper contempta Senecae Leo et cultus, ecce Baehrens culpatus odio Busche et pulsa Senecae M. Mueller nec culta S. Bothe victum ς

701 que ς om. ω

704 omnia ς

706 ah mersam ς

715 atrae Peiper actis Bothe

716 vincta Bentley cuncta Damsté

722 nutrix ς

723 saevam ς

725 subducta ς

728 residi ς

731 pristinus ω corr. Avantius

732 irrumpit ω corr. ς tum ς rapidus ς meus Lipsius tr., meo Raphelengius

735 del. Peiper ossa Buecheler

736 vocem diu Leo v. intimam Damsté

737 perduxit ς

740 infestus ω corr. Gronov infectus Peiper insuetus M. Mueller intra aestus vigil Wilamowitz improbus labor Brakman

741 pariter arnus Heinsius

742 rogos ω corr. ς

744 laeta ς

746 desidia ς

748 augusta ς

752 tuo ς Lipsius

759 attonitos Baehrens, sed cfr. 785 Luc. VIII 591 Stat. Ach. I 613 Claud, app. XX 16

760 tu Gronov et ω en Baehrens i Heinsius

761 status Buecheler quies Baehrens decus M. Mueller metus ω (cfr. 724) quo servato monuit Gronov manet (emanet Ritter) vulgo mandat Heinsius suadet Peiper cedat Flinck moveat Albini

762 loquor et loquar ς

763 captos s. raptos Damsté narret ς

764 quem ς que ω

765 ferum ς

766 europam ς

772 daphne, danne al. ω fulsit ς cfr. 207

775 vincit Baehrens

777 Priamique Baehrens

779 ecquid Richter q. pectore portat ω corr. L. Mueller pectore quid p. Schmidt

780 miles exultat ω corr. Raphelengius et Bothe (Suet. Oth. VI 1 Tac. h. I 24)

783 cecidit ς

785 attonitas ς (Oed. 329 Luc. V 476)

786 favore Gronov perculsa Avantius (Sil. II 213)

787 et om. ς en Peiper

789 Cl. cives Peiper

791 face et uice ς

792 Hinc M. Mueller furor ω (cfr. 465) corr. ς

795 acre Lipsius ara ω

798 deducta vel seducta ς direpta Vuertheim

800 recipit ω corr. Delrio repetit Peiper ex Oed. 764

801 sopire ς (a)edem ς

802 dedat Grotius cedat Baehrens

803 uinctus ς

806 sqq. Chorus om. ω Dimetri praeter 812a et 817b in ω

809 quibus ς

811 laevi Lipsius laeso Bothe caesi Delrio

820 NERO. PRAEFECTVS ς

821 tantum nefas ω corr. ς

824 funesta et funera ς feros Busche tale quae virus t. Heinsius

825 sq. post 830 revocavit Richter

827 at Bothe favor Bentley

833 rictu Peiper ex Here. 691 turpique e. s. cumuletur fame Heinsius

842 post poenae Heinsius

843 nutui ς

846 pauc. haud die Hartman p. ducum Damasté

849 compressit! Peiper compressus? Buecheler compescere? Siegmund cur parcis? Bothe

850 metus ω corr. ς impio ω corr. ς

853 tantam ς (cfr. Ov. her. XIV 371 m. III 133) sanctara Delrio fetam Garrod

856 tuus. Stuart

858 Tua Buecheler Qua ω Quam ς Qua t. vostra ira Baehrens

859 expectabit ω explicabit ς corr. Avantius explicavit Richter spectabit iram Peiper

862 uictum ω corr. ς astringit ς

864 quid et cur ς

866 favor Baehrens

867 quis ω corr. ς

870 PRAEFECTVS et NERO om. ω add. Peiper

872 iam Heinsius tam ω premet Bothe

876 resideat ς tumor ς

877 sqq. Dimetri decurrunt interrupti monometris 913 tristis Erinys, 957 victima nati, 982

882 gnatos vel gratos ω corr. ς

887 Livi Delrio leuis ω

889 quam ς suae Wilamowitz (cfr. Thes. l. l. VI 305, 20)

890 saepta vel tuta Heinsius

895 possit et possis ς

898 atque Bothe domus ς

899 quoue ς

900 fortuna Avantius

901 pacta Flinck

902 et victa m.? sin Gronov

908 hec ς hac ω hac en Peiper hac est eius Damasté

916 redderet (reddet et reddat ς) edon ω corr. Baehrens

918 alata ς elata Peiper sublata Buecheler

920 sedemque Gronov

925 quisquam ω corr. ς

927 per quem vel quam ς uoluitur ς firmam et stabilem Parcam; casus Bothe stabilem <vitae cursum>, per quem Richter perquam c. Avantius semper c. M. Mueller

940 vulnera Gronov

944 est om. ς

948 texit ς

958 mittit ς

961 et 964 quibus ς

Post 962 lacunam statuit Richter

967 genitor, <perde tyrannum> Leo

968 dignum ut tali M. Mueller aut hic sorte aut 969 sors Heinsius

972 tandem Phariae ω (Ussani, Rivista di filol. XXXIII, 1905, p. 452) corr. Lipsius

973 leves aurae ς

974 aetherea ω corr. ς

976 ephigeniam ω

980 maurorum ω corr. Lipsius

982 superbum ς

ELEMENTIS COMMENTARII:

 

1 389 Sen. Herc. 125 Iam rara micant sidera prono languida mundo…iam caeruleis evectus equis Titan summa prospicit Oeta Oed. 1 iam nocte Titan dubius expulsa redit–Thyest. 834 et vaga picti sidera mundi Claudian. carm. min. XLIII 2 vaga Saturni sidera Anthol. lat. 647, 16 R. Tiberian. IV (PLM III 267) 6 vaga sidera Stat. s. I 4, 36

3 sq. Sen. Phaedr. 678 Herc. Oet. 1518 radiate Titan Ov. m. IX 272 Petr. 89, 55—Sen. Herc. Oet. 488 ferens Titan diem 723 Phaedr. 779 Titan medium constituit diem Med. 5 clarumque Titan dividens orbi diem 728 Sen. Ag. 56 redde iam mundo diem Phaedr. 571

5 Soph. El. 93 ξυνίσας᾽ εὐναὶ μογερῶν οἴκων, ὅσα τὸν δύστηνον ἐμὸν θρηνῶ πατέρ᾽ eqs. 103 ἀλλ᾽ οὐ μὲν δὴ λήξω θρήνων στυγερῶν τε γόων…ὥς τις ἀηδὼν 147; 1075; 17—Sen. dial. XI 15, 3 tot tantosque luctus—Verg. A. IV 549 malis oneras

7 sqq. Sen. Ag. 667 nec tu, quamvis dura virago patiensque mali poteris tantas flere ruinas, non quae verno mobile carmen ramo cantat tristis aedon…licet alcyones Ceyca suum…sonent…non est lacrimis, Cassandra, modus, quia, quae patimur, vicere modum Troad. 96 iterum luctus redeant veteres, solitum flendi vincite morem Cons, ad Liv. 107 Alcyonum…questus Prop. III 10, 9

8 Sen. Herc. Oet. 686 volucres vincere versa

10 Soph. El. 94 (ad v. 5); 133

11 650 Verg. A. IV 169 XI 361 XII 600 Luc. I 84 causa malorum

13 Ov. ex P. I 2, 113 si superest aliquis post funera sensus II, 2, 100 Cons. ad Liv. 469 si quid mode sentit ad umbras Luc. VIII 749 si quid sensus post fata relictum est III 39 Stat. Th. XII 214 si quis tibi sensus ad umbras Cic. ad fam. IV 5, 6 Sen. dial. X 18, 5 XI 5, 2; 9, 2 Troad. 802 Nemes. ecl. I 38 Iustin. XVI I, 17 Orest. trag. 471 Carm. epigr. 1339, 7; 1552, 39B. Kaibel epigr. Gr. 700, 4; 722, 5 Plat. Menex. 248B Isocr. IX 2 XIV 61 XIX 42 Xen. Cyrop. VIII 7, 19

15 Sen. Herc. Oet. 1098 Parcas stamina nectere 768 Luc. III 19 rumpentis stamina Parcae Stat. Th. VIII 13 Claud, rapt. II 354 stamina nec rumpit Lachesis Carm. epigr. 221, 7; 501, 6; 1223 8 stamina Clotho 1549, 17

17 722 Sen. Herc. 445 sparsam cruore 1217 Med. 709 Ag. 448 Herc. Oet. 818; 958; 1540 Verg. A. IV 664 Hor. c. II 13, 7 Ov. her. VII 128 f. IV 636 al.

18 Sen. Herc. 207 nulla lux umquam mihi secura fulsit Soph. El. 86 ὦ φάος ἁγνὸν

20 Sen. Troad. 939 lucis invisae moras Verg. A. IV 631

21 170 Sen. Phaedr. 357 vincit saevas cura novercas Verg. g. II 128 Ov. her. VI 126 Luc. IV 637 Val. I 287 III 580 Sil. II 478 Stat. s. II i, 49 III I, 22 Ach. I 189 tumidae…iussa novercae Ov. m. IX 15 suae referebat iussa novercae Val. III 47 iussa ferens saevissima matris

22 109, 437 Ov. m. VII III tr. V 7, 17

23 570; 594; 913 Ov. her. VI 45 tristis Erinys praetulit infaustas sanguinolenta faces II 117 m. VI 430 Culex 246 ite quibus taedas accendit tristis Erinys Sen. Oed. 644 Luc. VIII 90 Val. II 173 Stygias infanda ad foedera taedas

24 cfr. 594

25 44, 66, 102, 164—Herc. Oet. 208 miseranda mei fata parentis Verg. A. VI 882 heu miserande puer X 825 XI 42

26 38 CIL XIII 1668 ( = Dessau, Inscr. sel. 212 p. 53), 38 vereor, ne nimio insolentior esse videar et quaesisse iactationem gloriae prolati imperi ultra oceanum VI 920 ( = Dessau 216) Sen. apoc. XII 3, 22 ille Britannos ultra noti litora ponti et caeruleos scuta Brigantas dare Romuleis colla catenis iussit et ipsum nova Romanae iura securis tremere Oceanum epigr. 29—36 B. = Anth. lat. 419 – 426 (35, 3 oceanus iam terga dedit eqs.) Dio LX 19, 2 p. 680 B. 6 ὁ Πλαύτιος στρατηγήσας τὸ μὲν στράτευμα χαλεπῶς ἐκ τῆς Γαλατίας ἐξήγαγεν· ὡς γὰρ ἔξω τῆς οἰκουμένης στρατεύσοντες ἠγανάκτουν — Ov. ex P. IV 3, 43 cuique viro totus terrarum paruit orbis

28 Luc. II 572 ostendit terga Britannis

31 heu me 169 Sen. Troad. 476; 681 Phaedr. 898; 997, 1173 Herc. Oet. 1761

31 sq. 45; 166 Sen. Troad. 238 iacuit peremptus Hector Herc. 1160 Oed. 789; 1040 Med. 630 Ag. 925 Herc. Oet. 210; 1458 Phaedr. 556 maritus coniugis ferro iacet Oed. 275 insidiis iacet—Soph. El. 124 τὸν πάλαι ἐκ δολερᾶς ἀθεώτατα ματρὸς ἁλόντ᾽ ἀπάταις Ἀγαμέμνονα

32 150 captam domum Claud, rapt. Pros. II 264 servitum…ducor captiva tyranno

34 Sen. Troad. I quicumque regno fidit…animumque rebus credulum laetis dedit, me videat et te, Troia: non umquam tulit documenta fors maiora, quam fragili loco starent superbi. columen eversum occidit pollentis Asiae Oed. 6 quisquamne regno gaudet? o fallax bonum Ag. 57 o regnorum magnis fallax fortuna bonis Phaedr. 773 bono fragili (ex Ov. art. II 113) Thy. 414—Herc. Oet. 617 plures fulgor concitat aulae

35 Sen. apoc. XIV 3 stupebant omnes novitate rei attoniti Troad. 442 mentis attonitae stupor Verg. g. II 508 hic stupet attonitus Sil. XII 252 Apul. met. I 8 Paulin. Petric. III 125

37 898 Sen. Herc. 477 eversi domus Ag. 912 eversa domus est 733 Ov. her. III 36 Iuv. X 7—Hor. c. I 35, 23 potentes…domos Cat. LXI 152—Soph. El. 764 τὸ πᾶν δὴ δεσπόταισι τοῖς πάλαι πρόρριζον, ὡς ἔοικεν, ἔφθαρται γένος

41 Ov. her. IX 6 imposuisse iugum

42 Sen. Troad. 370 impleat classis freta Ag. 40 rates Iliaca velis maria texerunt suis 221; 413 classe de tanta nat. q. III praef. 10 epigr. 72 ( = Anth. lat. 462) 7 classis contexerat aequor Verg. A. IV 582 Manil. I 776 Luc. III 287 aequora cum tantis percussit classibus Sil. XVII 49 Sidon. Ap. c. V 452 Anth. lat. 779, 45

43 Soph. El. 95 πατέρ᾽, ὃν κατὰ μὲν βάρβαρον αἶαν φοίνιος Ἄρης οὐκ ἐξένισεν, μήτηρ δ᾽ ἡμὴ Hom. Od. XI 406 sqq. Sen. Ag. 783 tot barbarae…gentes ben. V 7, 5 al.—Suet. Claud. XVII 2 huc (in Britanniam) cum ab Ostia navigaret, vehementi circio bis paene demersus est…sine ullo proelio aut sanguine intra paucissimos dies parte insulae in deditionem recepta sexton…mense Romam rediit

44 Sen. Phoen. 114 saevum est mare—502; 635 scelere occidit 102; 165 Ag. 925 pater peremptus scelere materno

45 32; 166 Sen. Troad. 603 inter extinctos iacet

46 220

47 Sen. Herc. Oet. 1855 luctus gravis—dial. XI 6, 2 liberiora omnia sunt eis, quorum affectus tegi possunt; tibi nullum secretum liberum est eqs. Tac. a. XIII 16 Octavia quoque quamvis rudibus annis dolorem, caritatem, omnes affectus abscondere didicerat Soph. El. 221

49 Sen. Phaedr. 600 secretus Herc. 845 Verg. A. IV 494 Stat. Ach. I 480 Ps. Quint, decl. IV 19, p. 85, 17 L. omne fugio secretum—Sen. Herc. Oet. 445 culpa par odium exigat Phoen. 383 diligam affectu pari 461

50 Sen. Phaedr. 415 mutuos ignes ferat Ag. 119 ardens impia virgo face Hor. c. III 9, 13 me torret face mutua Herc. Oet. 1005 flagranti…face 377 levi caluit face 370 Tac. a. XIV 3 Anicetus mutuis odiis Agrippinae invisus Plin. IX 62, 185 mugil et lupus mutuo odio flagrant

51 fides pietasque 63; 737; 844 Sen. Thy. 216 (ad 547) Ag. 112 ben. II 31, ep. 74, 12 Verg. A. VI 878 Liv. XXIII 9, 5 Luc. V 297 X 407 Sil. IX 437 XIII 749 Stat. Th. II 462 V 627 XI 98 al.—Tac. a. XIV 60; 62 Dio LXII 13

53 Sen. Troad. 279 regi frenis nequit et ira et ardens hostis Med. 558 ben. VI 31, 4

54 784 Sen. Med. 910 crevit ingenium malis Ov. f. III 144 vires flamma refecta capit m. VII 417

55 304, 502 Sen. Herc. 1004 scelus nefandum Cat. LXIV 397 Ciris 239, 323 Luc. IV 228—Soph. El. 374 κακὸν μέγιστον εἰς αὐτὴν ἰὸν ἤκουσα

56 Sen. Phaedr. 623 summus hoc omen deus avertat

60 cfr. 511

62 Sen. Thy. 195 scelera non ulcisceris—Soph. El. 14; 603; 811

63 Soph. El. 13; 1132

66 Sen. Herc. Oet. 1854 si quas dolor adhuc iubet lugere 1836 fortes vetant maerere 1688 Ov. m. III 47 timor prohibebat f. II 505 prohibe lugere Quirites Soph. El. 285 οὐδὲ γὰρ κλαῦσαι πάρα τοσόνδε

68 Tac. a. XIII 16 Britannici…(Agrippinae) supremum auxilium Sen. Troad. 461 o nate…spes una Phrygibus, unica afflictae domus 703 unicum afflictae mihi solamen 766 o decus lapsae domus, …genetricis o spes vana Med. 945 unicum afflictae domus solamen Phaedr. 267 solamen annis unicum fessis 578 Verg. A. XII 57 spes tu nunc una eqs. Luc. VIII 354 solacia tanti…mali—Soph. El. 810; 952

71 641 Luc. I 135 stat magni nominis umbra VIII 449 nominis umbram Quint. XII 10, 15 umbra magni nominis Claud. VIII 59 Romani nominis umbra c. min. X 1 XXXI 46 Sen. Herc. Oet. 1346 umbram et vile nescio quid mei Sil. I 600 VIII 145

72 Sen. Agam. 635 tacitumque murmur percussit aures Herc. Oet. 1944 sonus trepidas aures ferit 1436 Phaedr. 850 Val. II 91 vox…perculit urbem 452—Soph. El. 77

73 sq. Enn. Iphig. 213 V. procede, gradum proferre pedum nitere, cessas, o fide Sen. Herc. Oet. 717 thalamisque maerens intuli gressum meis Oed. 548 Verg. g. IV 360 al.—Hor. s. II 2, 88 tarda senectus Sen. Herc. 204 tardusque senio 849 tarda senecta Verg. A. VIII 508 IX 610 Tib. II 2, 19 Ov. tr. IV 8, 23 m. XII 182

75 Sen. Troad. 799 oscula et fletus, puer, lacerosque crines excipe—Med. 568 Phaedr. 432 fida nutrix Soph. El. 130; 234

77 Sen. Phaedr. 101 solvere curis Oed. 13 curis solutus dial. IX 17, I nat. q. III praef. 2 Cat. XXXI 7 Mart. X 47, 9

79 958 Sen. Phoen. 234 non mitto ad umbras Herc. Oet. 1983 Stygias fertur ad umbras Herc. 185 Med. 804 Verg. A. VII 773 Sil. XV 43 Stygias detrusit ad undas Prop. III 18, 9 Stygias demisit in undas Ov. tr. I 2, 65 mittere me Stygias…ad undas m. III 272 VI 676 XII 257 ex P. II 3, 43 Il. lat. 431 Stygias demittit ad umbras Luc. V 667 VI 569 VII 612 IX 818 X 392 Val. I 581 Sil. II 706 XV 43; 467 Stat. Ach. I 630 s. III 5, 37 Mart. I 114, 5 XII 90, 3 Claud. V 167 Coripp. Ioh. VIII 616 Carm. epigr. 523, 4 B.

80 Sen. Oed. 855 procul sit omen Phaedr. 623 hoc omen deus avertat Ov. f. IV 116 a nobis sit furor iste procul

82 Sen. Oed. 980 (ad 924) Ov. m. IX 434 me quoque fata regunt Iuv. IX 32

83 Sen. Oed. 213 salutem qui dat afflictis Troad. 872 melior afflictos deus respicere coepit Calpurn. I 73 Soph. El. 174

85 cfr. 177; 213 Ov. am. III 4, 12 obsequio vinces art. II 179 Apul. met. V 18; 25 blandis obscquiis

86 Ov. m. XV 86 Armeniae tigres iracundique leones Luc. VI 487 Sen. Oed. 97 saevi leonis Troad. 796 Lucr. III 306 IV 1016 Verg. A. IX 792 Luc. IX 947—schol. Iuv. V 109 Seneca…ab Agrippina tamen erudiendo Neroni in Palatium adductus saevum immanemque natum et sensit cito et mitigavit inter familiares solitus dicere non fore saevo illi leoni, quin gustato semel hominis cruore ingenita redeat saevitia

88 959 Sen. Herc. Oet. 6 saevi tyranni 1869 Herc. 936; 43 fera tyranni iura Verg. A. VI 49; 80 fera corda Ov. m. IX 178 Ib. 367 Sil. XIII 142 Stat. Th. XI 264

89 Sen. Oed. 203 clarus sanguine Verg. A. I 550 Luc. X 382 Ov. her. XVI 197 (m. II 90) nostro genitus de sanguine Tac. a. XIII 12 (Nero) uxore ab Octavia nobili quidem et probitatis spectatae…abhorrebat

90 Luc. IV 689 superos humanaque polluit

94 Tac. a. XIII I Neroni imperium per scelus adepto XIV 1 (ad v. 125)

97 Cons, ad Liv. 16 et titulum belli dux duce fratre tulit Ov. her. VII 76 XV 190 tr. I 11, 30 f. IV 675—112 post fata 289, 529 Sen. Troad. 654 Ag. 38 Verg. A. IV 20 Ov. am. I 15, 39 III 15, 20 Thes. 1. 1. VI 360, 61—Sil. III 148 longo titulis celebratur in aevo IV 474 VI 255 XVI 332 Ov. m. XIV 731 Luc. II 344 al. longo in aevo

98 Verg. A. V 202 furens animi

99 Sen. Troad. 517 cohibe parumper ora questusque opprime Med. 381 iras comprime ac retine impetum Ag. 981 furibunda virgo, vocis infandae sonum et aure verba indigna materna opprime 203; 224 Phaedr. 255; 603 vis magna vocem mittit (emittit A) ep. IX 20 dial. II 15, 4 III 20, 4 V 19, 3 Lucr. IV 795 Ov. m. IV 412 XV 657 al. Soph. El. 213 sqq.; 1011

100 Sen. Phoen. 146 haud queo Phaed. 941 haud queunt al.—Soph. El. 221 sqq.

102 44 Tac. a. XIV 63 huic (Octaviae) primus nuptiarum dies loco funeris fuit deductae in domum, in qua nihil nisi luctuosum haberet erepto per venenum patre et statim fratre; tum ancilla domina validior et Poppaea nonnisi in perniciem uxoris nupta, postremo crimen omni exitio gravius (vd. XIV 60; 62 Dio LXII 13, 1 p. 51; 596 B. Suet. Ner. XXXV 2 Ladek, Frage p. 16 = 688, Eranos p. 192)

103 cfr. 176; 267

105 famula 194 (Acte), 657 (Poppaea), 950—Oed. 854 non potuit ille luce, non caelo frui Verg. A. IV 619 optata luce fruatur Hor. ep. II 2, 198 gratoque fruaris tempore

106 Verg. g. IV 69 trepidantia bello corda Stat. Th. Ill 423

107 461 Sen. Med. 931 incoguitum istud facinus ac dirum nefas a me quoque absit Oed. 87 abest pavoris crimen Ov. f. I 484 est aliquid magnis crimen abesse malis III 310 IV 323

108 Sen. Ag. 233 non est poena sic nato mori Herc. Oet. 930 interim poena est mori Troad. 577 mori votum est mihi 1171 Phoen. 75 Herc. Oet. 1324 Ov. am. II 5, 2—Sen. Herc. 706 ipsaque morte peior Med. 746 gravior poena Ov. ex P. I 2, 13; 40

109 654 Sen. Thy. 609 inflatos tumidosque vultus Hor. c. III 3, 3 vultus instantis tyranni epod. V 4 vultus…truces Ov. her. IV 73 vultum rigidumque trucemque tr. V 7, 17

110 Ov. her. XX 141 oscula iungit II 94 XVIII 101 al.

113 178 Soph. El. 267

114 617 Sen. Herc. Oet. 1177 Herculeae necis auctor 1216 Ov. m. VIII 449 IX 214 Suet. Ner. XXXIII 1 Tit. IX 1 Claud. VIII 94—Ov. Ib. 376 infandae…neci

115 170 (958) Sen. Herc. Oet. 937 umbra tristis Verg. A. VI 866

116 Hom. Od. XVIII 189 εὗδε δ᾽ ἀνακλινθεῖσα, λύθεν δέ οἱ ἅψεα πάντα (XX 57) XXIII 342 ὅτε οἱ γλυκὺς ὕπνος λυσιμελὴς ἐπόρουσε Ov. met. VII 185 homines volucresque ferasque solverat alta quies X 368 Verg. A. XII 867 membra novos solvit…torpor 951 Sen. Ag. 75

117 Sen. Troad. 440 venit afflictae quies brevisque fessis somnus obrepsit genis dial. V 29, I fessum somnus oppressit Ter. Eun. 601 somnus virginem opprimit Verg. g. IV 190 fessosque sopor suus occupat artus A. II 253 III 511 XII 908 in somnis, oculos ubi languida pressit nocte dies Tib. I 8, 68 fletu lumina fessa Ov. her. XIX 56 subit furtim lumina fessa sopor am. III 5, 1 art. III 648 Val. I 48 IV 639 Stat. s. I 1, 87 Apul. met. X 35 XI 3 animum…sopor oppressit

118 Sen. Med. 15 atram cruentis manibus amplexae facem Verg. A. IX 74 facibus pubes accingitur atris IV 472 X 77 Luc. II 301 Val. III 96 Sil. IX 600 Claud. III 49 faces atrae—Ov. am. I 7, 66 infirmas…manus

119 Sen. Phoen. 42 manibus infestis petit foditque vultus Ov. m. X 350 facibus saevis oculos atque ora petentes Ib. 155 os oculosque Cons. ad Liv. 318

120 Luc. III 34 refugit umbra per amplexus trepidi dilapsa mariti Verg. A. II 380 trepidusque repente refugit

121 639

122 Sen. Oed. 1034 rapiatur ensis Ov. m. V 126 haerenti latus hausit Abas

123 734 Sen. Troad. 457 mihi gelidus horror ac tremor somnum expulit (excutit A) Ag. 5 pavor membra excutit Herc. Oet. 396 rapit somnos pavor Verg. A. VII 458 olli somnum ingens rumpit pavor Ov. her. X 13 excussere metus somnum f. IV 667 Ibis 154

124 270 Ov. m. XIV 465 renovetur luctus amarus Tib. II 6, 41

125 Sen. Med. 527; 783 his adice 277; 471 Oed. 811—Tac. a. XIV 1 flagrantior in dies amore Poppaeae, quae sibi matrimonium et discidium Octaviae incolumi Agrippina haud sperans crebris criminationibus, aliquando per facetias incusaret principem et pupillum vocaret, qui iussis alienis obnoxius non modo imperii, sed libertatis etiam indigeret

126 sqq. 310 sqq.

130 821 Herc. 632 tantum nefas Thy. 624; 689; 1006

132 sq. 49 Ov. tr. IV 9, 7 flagrant odio tua pectora nostro—Prop. III 11, 31 coniugii obsceni pretium Romana poposcit moenia (Cleopatra) Ov. her. V 143 nec pretium stupri gemmas aurumue poposci m. XIII 253 Flor. II 21, 2—Ov. m. VIII 704 coniuge iusto

134 Sen. Herc. 279 emerge, coniunx, atque dispulsas manu abrumpe tenebras Phaedr. 948 fer abominandam nunc opem gnato, parens Soph. El. 453

135 404 Sen. Troad. 519 coniunx…scinde tellurem et Stygis sinu Herc. 780 Stygiae paludis…sinus Herc. Oet. 1711 pande tum Stygios lacus Phaedr. 1189 o mors…pande placatos sinus Verg. A. VIII 712 Aus. Mos. 418

136 593 Sen. Thy. 88 Ov. f. IV 127 Val. VII 298 Sil. XIII 424 tellure rupta Sen. Troad. 180 tellure fracta Phoen. 70 scissa tellus faucibus ruptis 396

137 Sen. Oed. 559 vocat inde manes Tac. a. XIII 14 infernos Silanorum manes invocare Soph. El. 137 ἀλλ᾽ οὔτοι τόν γ᾽ ἐξ Ἀίδα παγκοίνου λίμνας πατέρ᾽ ἀνστάσεις οὔτε γόοισιν οὔτ᾽ λιταῖσιν

139 Tac. a. XII 25 (Claudius) his evictus biennio maiorem natu Domitium filio anteponit 69 antepositus filio privignus Suet. Claud. 39 Flav. Ioseph. b. Iud. II 12, 8 ( = 248) καταλιπὼν (Claudius) Νέρωνα τῆς ἀρχῆς διάδοχον, ὃν ταῖς Ἀγριππίνης τῆς γυναικὸς ἀπάταις ἐπὶ κληρονομίᾳ τῆς ἀρχῆς εἰσεποιήσατο καίπερ υἱὸν ἔχων γνήσιον Βρεττανικὸν ἐκ Μεσσαλίνης τῆς προτέρας γυναικός

140 Sen. Herc. Oct. 379 famulamne…praeferet gnatam tibi?—Verg. A. VI 125 sate sanguine divom

141 Tac. a. XII 5 C. Pompeio Q. Veranio consulibus pactum inter Claudium et Agrippinam matrimonium iam fama, iam amore inlicito firmabatur; necdum celebrare sollemnia nuptiarum audebant nullo exemplo deductae in domum patrui fratris filiae eqs. Suet. Claud. XXVI 3 inlecebris Agrippinae, Germanici fratris sui filiae, per ius osculi et blanditiarum occasiones pellectus in amorem

143 260; 694 Sen. Herc. 346 iuncta regali face thalamisque Megara Herc. Oet. 404 facibus suis me iungat Eurystheus Oed. 20 toros minatur impia incestos face Stat. Th. V 138 faces melioraque foedera iungam Ov. f. III 511 m. VII 49

144 Ov. m. V 218 odium regnique cupido Luc. VII 240 Stat. Th. II 116 cupidine regni Verg. g. I 37—Ov. m. XIII 768 caedis amor feritasque sitisque immensa cruoris Sen. Thy. 103 ep. LXXXIII 25 Sil. I 60

145 Tac. a. XII 3 (Agrippina) ubi sui matrimonii certa fuit, struere maiora nuptiasque Domitii, quem ex Cn. Ahenobarbo genuerat, et Octaviae Caesaris filiae moliri; quod sine scelere perpetrari non poterat, quia L. Silano desponderat Octaviam Caesar…4 igitur Vitellius…ferre crimina in Silanum, cuius sane decora et procax soror, Iunia Calvina, haud multo ante Vitellii nurus fuerat. hinc initium accusationis eqs. 8 die nuptiarum Silanus mortem sibi conscivit, sive eo usque spem vitae produxerat seu delecto die augendam ad invidiam Suet. Claud. XXVII 2 Octaviam Neroni privigno suo collocavit Silano ante desponsam XXIX 1 occidit item…L. Silanum minoris (filiae) sponsum…Silanus abdicare se praetura ante IV. Kal. Iunias morique initio anni coactus die ipso Claudii et Agrippinae nuptiarum Dio LX 31, 7 p. 7 B.—664 Sen. Thy. 146 victima concidit Ag. 585 Herc. 922 victima…mactari Tro. 140 Lucr. I 98 nubendi tempore in ipso hostia concideret mactatu Ov. m. VIII 763 ex P. IV 9, 30 Ibis 463 Ciris 366

147 Sen. dial. X 12, 2 pro facinus! XI 3, 5 nat. q. I 16, 9 facinus indignum! Ov. am. I 6, 22 her. XVI 213 m. VIII 85 al. heu facinus! Sen. Thy. 234 hunc facinus ingens ausus Curt. VIII 3, 14—Sen. Phoen. 595 coniugi donum datus

148 Sen. Thy. 61 patruos polluat sanguis focos Lucr. IV 844 foedareque membra cruore Verg. A. II 502 Ov. m. VI 238 IX 182 Tac. h. III 84

149 665 Verg. A. II 717 IV 598 V 62 Ov. m. I 773 al. patrios penates—Sen. Phoen. 252 sceleris infandi reum Ov. rem am. 388 f. IV 308 falsi criminis acta rea est m. VII 824 criminis…ficti XIII 59

150 Sen. Herc. Oet. 1024; 1172; 1181; 1205; 1402 ei mihi—Thy. 286 captus dolis

151 Sen. Phoen. 510 hostium es factus gener

153 Sen. Phoen. 159 corque tot scelerum capax Oed 930 tu scelerum capax Herc. Oet. 1419 pro capax scelerum dies Ps. Quint: Decl. XI 11 p. 217, 1 L. Apul. met. X 3

154 594 Culex 246 quibus taedas accendit tristis Erinys

155 Verg. A. V 210 successuque acrior ipso Sil. V 286 Tac. h. IV 28 successu rerum ferocior

156 Cic. pro Balbo XV 34 cum…Carthago…huic imperio immineret

157 Verg. A. VI 626 omnis scelerum comprendere formas

158 Prop. III 23, 18 blandis dolis

159 501 Sen. Thy. 746 sceleris…gradus est Herc. 291 tot per amorum gradus Phoen. 216 conscium scelerum omnium

160 286, 573 Sen. Phoen. 455 Phaedr. 903 sancta pietas—593; 667; 690 Med. 891 effer citatum…gradum Sil. XI 112—Phaedr. 553 tum scelera dempto fine per cunctas domos iere, nullum caruit exemplo nefas; a fratre frater, dextera gnati parens cecidit, maritus coniugis ferro iacet eqs.

162 594 Sen. Herc. Oet. 1014 sustine Stygias faces—Ov. m. II 464 sacros pollue fontes V 155 pollutes…penates

163 sq. Sen. Thy. 47 et fas et fides iusque omne pereat 179 fasque omne ruptum Med 900 fas omne cedat Herc. 658 Verg. g. I 269 fas et iura A. III 55 fas omne abrumpit V 800 fas omne Sil. II 293 XVII 68

164 Tac. a. XII 66 Suet. Claud. 44 Dio LX 34 p. 15; 582; 754 B. Plin. XXII 22, 92 Flav. Ios. Ant. Iud. XX 8, 2 = 148

165 Verg. A. XII 857 saevi…veneni Luc. IX 775 Ov. am. I 14, 44 ex P. II 9, 68 mixta venena Sen. dial. V 33, 1 venena miscet Claud. XV 271

166 cfr. 32; 45

167 Verg. A. I 475 infelix puer Ov. f. VI 146 puer infelix

168 Soph. El. 65 κἄμ᾽ ἐπαυχῶ…ἄστρον ὣς λάμψειν ἔτι…καὶ καταστάτην δόμων. Plut. Marcellus 30 πατρίδος ἀστὴρ Μάρκελλος Ov. ex P. III 3, 2 sidus Fabiae…gentis Curt. IX 6, 8 hoc Macedoniae columen ac sidus Sen. Troad. 124 columen patriae Sidon. c. II 30 Carm. ep. 587, 6; 1365, 1 Com. fragm. inc. 53 p. 141 R3.—Ov. ex P. II 2, 76 Augustae…domus Val. Max. II 8, 7 VIII 15 praef. (Nordmeycr p. 56)

169 Sen. Phaedr. 997 Hippolytus. heu me 898, 1173 Troad. 476, 681 Herc. Oct. 1761 heu me—Soph. El. 1159 προύπεμψεν ἀντὶ φιλτάτης μορφῆς σποδόντε καὶ σκιὰν ἀνωφελῆ Sen. Herc. Oct. 1758 tam parvus cinis Herculeus Ov. m. VIII 496 vos cinis exiguus gelidaeque iacebitis umbrae Carm. ep. 969, 8

170 Ag. 521 cladibus nostris daret vel Troia lacrimas Verg. A. IX 292 Ov. ex P. I 7, 29 m. XIII 490 f. V 472 al. Tac. XIII 16 at Agrippinae is pavor, ea consternatio mentis, quamvis vultu premeretur, emicuit, ut perinde ignaram fuisse atque Octaviam, sororem Britannici, constiterit; quippe sibi supremum auxilium et parricidii exemplum intellegebat. 17 nox eadem necem Britannici et rogum coniunxit proviso ante funebri paratu, qui modicus fuit. in campo tamen Martis sepultus est adeo turbidis imbribus, ut vulgus iram deum portendi crediderit adversus facinus Suet. Nero 33 Dio LXI 7, 4 p. 27; 585 B.

171 Sen. Troad. 1109 tuos artus leget tumuloque tradet Ov. Ib. 516 membra cremanda pyrae

172 199; 557 Sen. Phaedr. 199 ille per caelum volans Ov. art. II 98 deum volucrem

174 Herc. Oct. 1179 cadere feminea manu Herc. 254

175 428 Sen. Troad. 672 dabit ira vires Ag. 142 ira…dolor Phaedr. 851 luctus et lacrimae et dolor Ov. m. XII 373 dolor vires animo dabat 383 her. X 27 tr. V 12, 37—Soph. El. 997 γυνὴ μὲν οὐδ᾽ ἀνὴρ ἔφυς, σθένεις δ᾽ ἔλασσον τῶν ἐναντίων χερί. 396 Antig. 61

177 Sen. Phaedr. 273 mentemque saevam flecterc inimitis viri Ov. m. XIII 740—Soph. El. 1009 sqq.

178 Cat. 68, 20 frater adempte 101, 6 Ov. her. IX 166 m. XI 273 f. IV 852

179 269, 532 Verg. A. IV 318 miserere domus labentis et istam…exue mentem Sen. dial. VI 15, 2 divus Augustus amissis liberis…adoptione desertam domum fulsit

182 Verg. A. V 709 fata trahunt Sen. epigr. 25 B ( = Anth. lat. 415), 2 miseris, qua sua fata trahunt ep. CVII 11 Ov. her. VI 51 XII 35 m. VII 816 tr. II 341 III 6, 15 Luc. II 287 al.

183 Tac. a. XIV 60 exturbat Octaviam sterilem dictitans; exim Poppaeae coniungitur. ea diu paelex et adulteri Neronis, mox mariti potens…inde crebri questus nec occulti per vulgum, cui minor sapientia et ex mediocritate fortunae pauciora pericula sunt eqs.—Sen. ep. 24, 24 confirmabis animum 76, 17 al.

184 Ov. tr. I 1, 98 mala nostra leves 5, 75 III 4, 42; 75 al.

185 676 Tac. a. XV 36 populum Romanum vim plurimam habere parendumque retinenti

186 Sen. Herc. 585 tuam respice coniugem—Herc. Oet. 290 invisa paelex

189 Sen. Troad. 250 iuvenile vitium est regere non posse impetum; aetatis alios fervor hic primus rapit 495 victor feroces impetus primos habet Ag. 228 primo impetu ep. CVIII 23 vehementes haberent tirunculi impetus primos dial. IV 29, 1 ben. VI 31, 9 Val. Max. V 6 ext. 5 Augustin. civ. dei V 18 iuvenali ardore Sen. ep. L 3

190 Ov. m. XV 259 durare diu Sen. ben. VI 31, 4 nec diu durare

191 433 Sen. Oed. 184 vapor…flammeus Lucr. V 1102 flammae…vapore Ov. am. I 2, 46

192 Sen. Phaedr. 226 coniugi castae fuit Prop. III 12, 15; 37 Phaedr. app. VI 9 al. Stat. Th. III 705 quantus amor castae

193 Tac. a. XIII 12 ceterum infracta paulatim potentia matris delapso Nerone in amorem libertae, cui vocabulum Acte fuit,…quando uxore ab Octavia, nobili quidem et probitatis spectatae, fato quodam an quia praevalent inlicita, abhorrebat eqs. Dio LXI 7, I p. 26; 585 B. ἐλυπεῖτο δὲ καὶ ἡ Ἀγριππῖνα μηκέτι τῶν ἐν τῷ παλατίῳ διὰ τὴν Ἀκτὴν μάλιστα κυριεύουσα. ἡ δὲ δὴ Ἀκτὴ ἐπέπρατο μὲν ἐκ τῆς Ἀσίας· ἀγαπηθεῖσα δὲ ὑπὸ τοῦ Νέρωνος ἔς τε τὸ τοῦ Ἀττάλου γένος ἐσήχθη καὶ πολὺ καὶ ὑπὲρ τὴν Ὀκταουίαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ ἠγαπήθη Suet. Ner. 28—Sen. Med. 1003 torosque, quos…violavit

194 Quint. VI I, 52 possidebimus iam iudicum animos

195 Tac. XIII 46 Poppaea…dictitans…Neronem paelice ancilla et adsuetudine Actes devinctum—Herc. Oct. 304 capta praelata est mihi

196 Sen. dial. XII 13, 6 humilis et proiectus Prop. I 10, 27 humilis magis et subiectus amori Luc. VIII 344 deiectum fatis, humilem—CIL XI 1414 <C>ereri sacrum (Claudia) Aug. lib. Acte Serv. plen. ad Verg. Aen. III 139 quidam dicunt diversis numinibus vel bene vel male faciendi potestatem dicatam, ut Veneri coniugia, Cereri divortia IV 58 alii dicunt hos deos, quos commemoravit, nuptiis esse contrarios, Cererem, quia propter raptum filiae nuptias exsecratur vel ex quo Iovi nupta praelata Iunone repudiata est eqs. (Ladek p. 26, Frage p. 55 = 968)

197 Ov. tr. I 4, 11 confessus gelidum pallore timorem

198 452 Ciris 158 levis ille deus Ov. am. III 1, 41 levis…Cupido ars II 19 Sen. Ag. 606 Val. II 323—Ov. art. I 446 fallax dea—Sen. Troad. 770 vota destituit deus

199 Sen. Phaedr. 186 hic volucer Ov. m. IX 482 volucer cum matre Cupido—Tac. a. XIII 45 mater (Poppneae) aetatis suae feminas pulchritudine supergressa gloriam pariter et formam dederat; opes claritudini generis sufficiebant

200 Verg. A. V 268 opibusque superbi—Sen. Oed. 236 nec tibi longa manent sceleretae gaudia caedis ep. LXXVI 28 magnum gaudium…tempore ac brevi capietur

203 Verg. g. IV 411 formas se vertet in omnes A. IX 646 Ov. rem. 269 m. XIV 685

204 Sen. Herc. 516 caelestium recior parensque

205 762 sqq. Sen. Phaedr. 299 induit formas quotiens minores ipse, qui caelum nebulasque ducit: candidas ales modo movit alas dulcior vocem moriente cygno; fronte nunc torva petulans iuvencus virginum stravit sua terga ludo Herc. Oet. 552 dial. VII 26, 6 Aetna 89 Petr. 126, 18 Sil. XV 62 Stat. s. I 2, 135 pennas et cornua sumeret aethrae rector, in hanc vero cecidisset Iuppiter auro Ov. m. XIII 673 pennas sumpsere tr. III 8, 5

206 Sen. Herc. 1 soror Tonantis…locumque caelo pulsa paelicibus dedi…hinc, qua tepenti vere laxatur dies, Tyriae per undas vector Europae nitet…hinc clara gemini signa Tyndaridae micant…nec ipse tantum Bacchus aut Bacchi parens adiere superos eqs. Ov. m. II 80 f. III 499 cornua tauri V 606 Iuppiter et falsa cornua fronte tulit tr. IV 9, 27 nondum cornua sumpsi art. I 239

207 Verg. ecl. VII 60 Iuppiter et laeto descendet plurimus imbri g. II 166 auro plurima fluxit Aetna 90 ut Danaae pretiosus fluxerit imber Tiberian. II (PLM III p. 265) 7 in gremium Danaes non auro fluxit adulter mentitus pretio faciem fulvoque veneno? Sidon. c. XV 177 in turrem Danaae…stillabat Iuppiter auro XXIII 283 Anth. lat. IV 11 Soph. Ant. 950 Ζηνὸς γονὰς χρυσορύτους

208 Sen. Herc. 14 hinc clara gemini signa Tyndaridae micant…nec ipse tantum Bacchus

212 Ov. tr. III 5, 42 Iunonis gener est, qui prius hostis erat ex P. IV 16, 8 Iunonis gener Sen. Herc. Oet. 1437 Iuno me generum vocat

214 Ov. m. XII 505 Iunonis altae Verg. A. I 209 premit altum corde dolorem Stat. Th. IX 824 pressum…dolorem XI 632

217 Verg. A. IX 101 Ov. m. XI 203 mortalem…formam X 529 capta viri forma her. IV 64 XVII 180 Tac. a. XIII 46 forma Neronis captam (Poppaeam) Manil. I 338

218 768 Claud, cons. VI Hon. praef. 25 alta…aula

220 46; 282; 535; 658; 828; 910 Hom. Il. XVI 432 κασιγνήτην ἄλοχόν τε Verg. A. I 47 Iovisque et soror et coniunx X 607 Hor. c. III 3, 64 coniuge me Iovis et sorore Ov. met. III 265 Iovisque et soror et coniunx XIII 574 I 351 art. III 391 Sil. XII 693 XVII 365 Sen. Ag. 348 o magni soror et coniunx consors sceptri Apul. met. VI 4 Claud. XX 88 app. VIII 2 Anth. lat. 750, 2

221 Sen. Herc. Oet. 1429 dolorem…vincet spoor

222 Sen. Phaedr. 568 ignibus iunges aquas et amica ratibus ante promittet vada incerta Syrtis,…quam victus animum feminae mitem geram Thy. 476 aetherias prius perfundet Arctos pontus et Siculi rapax consistet aestus unda…et lucem dabit nox atra terris, ante cum flammis aquae, cum morte vita, cum mari ventus fidem foedusque iungent Herc. 373 Herc. Oet. 280; 335; 1582 epigr. 50 ( = Anth. lat. 440) Luc. VIII 487—Sen. Thy, 361 saevo freto Ov. tr. V 9, 18

223 Verg. A. IV 243 Tartara tristia

224 Sen. Ag. 726 lux alma…tenebris Herc. 592 lucis almae Verg A. I 306 III 311 VIII 455 al. Ov. m. XV 664—Sen. Herc. Oet. 462 et noctem dies Troad. 170b vicerat noctem dies Ag. 36 miscui nocti diem 816 roscidae noctis Plin. II 62, 153 roscidas aestate Africae noctes XVIII 28, 260 Sil. V 24 Prud. cath. V 149

227 Tac. a. XIV 12 fulmine exanimata (mulier)…tactae de caelo quattuordecim urbis regiones XIV 22 discumbentis Neronis apud Simbruina stagna in villa, cui Sublaqueum nomen est, ictae dapes mensaque disiecta est eqs. (XV 22) Dio LXI 16, 5 p. 38 (589) Philostrat. vita Apollonii IV 43, 1 – Sen. Thy. 244 dirum…caput Stat. Th. I 104

228 Sen. Phaedr. 155 ille, qui mundum quatit vibrans corusca fulmen Aetnaeum manu, sator deorum Ag. 802 pater, qui saeva torques fulmina Med. 531 nunc summe toto Iuppiter caelo tona…omnemque ruptis nubibus mundum quate Herc. 516 caelestium rector Thy. 1077 Hor. epod. XVI 56 rege caelitum Augustin. conf. IX 18 rector caelitum

229 Verg. A. V 691 infesto fulmine Ov. m. XV 70 Iuppiter…quid quateret terras Soph. El. 175; 209

230 Sen. Med. 841 sacros edidit ignes Phaedr. 330b Verg. A. VI 246 I 230—Hor. c. I 2, 3 dextera sacras iaculatus arcis terruit urbem eqs.

231 Sen. Oed. 724 Ov. m. I 437 XI 391 Luc. X 337 Val. III 29 nova monstra Stat. Th. VIII 66—Ov. m. IV 488 monstris exterrita—Tac. a. XIV 22 inter quae (a. 60) et sidus cometes effulsit, de quo vulgi opinio est, tamquam mutationem regi sportendat (XV 47) Sen. n. q. VII 21, 3 sex enim mensibus hic (cometes), quem nos Neronis principatu laetissimo vidimus…circumactus ille enim a septentrione in verticem surgens orientem petiit semper obscurior eqs. 29, 2 intra sextum mensem dimidiam partem caeli transcurrit hic proximus…hic proximus a septentrione motus sui initium fecit et per occidentem in meridiana pervenit erigensque cursum suum oblituit 6, 1; 17, 2; 23, 1 Plin. II 25, 92 cometes numquam in occasura parte caeli est, terrificum magna ex parte sidus atque non leviter piatum, ut…in nostro aevo circa veneficium, quo Claudius Caesar imperium reliquit Domitio Neroni, ac deinde principatu eius assiduum prope ac saevum Suet. Nero XXXVI 1 stella crinita, quae summis potestatibus exitium portendere vulgo putatur, per continuas noctes oriri coeperat eqs. Sen. Troad. 356 stella longa semitam flamma trahens dat signa fati

233 Sen. Med. 314 flectitque senex Attica tardus plaustra Bootes Thy. 873 custosque sui tardus plaustri…Arctophylax Ag. 70 lucida versat plaustra Bootes Oed. 722 Prop. III 5, 35 serus versare plaustra Bootes Cat. LXVI 67 Ov. m. II 176 Boote, quamvis tardus eras et te tua plaustra tenebant X 447 f. III 405 Manil. V 20 Mart. VIII 21, 3 pigra Bootae plaustra Avien. orb. 697 in Arctoi procedunt plaustra Bootis Ennod. c. I 7, 23 H. gelidi per plaustra Bootis Boeth. cons. phil. IV c. 5, 3 cur legat tardus plaustra Bootes mergatque seras aequore flammas—Sen. Ag. 53 noctis aestivae vices

234 Sen. Med. 683 frigore Arctoo rigens Oed. 546 frigore aeterno rigens Lucr. III 891 rigere frigore Ov. ex P. II 7, 72 frigore perpetuo…riget Luc. X 250 frigore ab Arctoo

235 Sen. Phaedr. 116 efferum saevi (efferi saevum A) ducem Herc. Oet. 1589 duces saevos Culex 308 saevi ducis Sil. V 217

236 Ov. m. II 793 afflatuque suo populos…polluit Ps. Quint, decl. XII 28 p. 244, 24 = 380, 33 L. caelestes auras contaminate spiritu poliuiirms—Luc. III 36 dei quamvis cladem…minentur

238 Luc. IV 595 nec tam iusta fuit terrarum gloria Typhon aut Tityos Briareusque ferox caeloque pepercit, quod non Phlegraeis Antaeum sustulit arvis

240 Tac. XV 45 interea conferendis pecuniis pervastata Italia, provinciae eversae sociique populi et quae civitatium liberae vocantur; inque eam praedam etiam di cessere spoliatis in urbe templis egestoque auro, quod…votis omnis populi Romani aetas prospere aut in metu sacraverat: enimvero per Asiam atque Achaiam non dona tantum, sed simulacra numinum abripiebantur Dio LX1II 11, 3; 14, 2 Suet. Ner. XXXII, 4 templis compluribus dona detraxit simulacraque ex auro vel argento fabricata conflavit, in iis Penatium deorum LVI 1 religionum usque quaque contemptor eqs. Claud. 45 funeratusque est sollemni principum pompa et in numerum deorum relatus, quem honorem a Nerone destitutum abolitumque recepit mox per Vespasianum Vespas. IX 1 fecit et nova opera, templum…Divi Claudii in Caelio monte coeptum quidem ab Agrippina, sed a Nerone prope funditus destructum (Nordmeyer p. 40)—Sen. Troad. 628 hostem, Pelasgi nominis pestem

242 Sen. Troad. 328 regi spiritum eripuit Cic. Verr. V 45, 118

243 521 Sen. Herc. 636 ad hauriendum sanguinem Ov. m. VII 333 XIII 331 Val. I 818 Sil. XVI 617 etc. Soph. El. 785

244 Ov. m. I 585 vita fruatur ex P. II 2, 64 Cic. Catil. IV 4, 7 pro Cluent. LXI 170 Tac. a. XVI 17—Sen. Thy. 1016 noxiae supra caput animae ep. CI 14 trahere animam Ov. tr. V 7, 65 sic animum tempusque traho Tac. a. I 42 precariam animam trahere

245 227 Sen. Herc. Oct. 290 summe pro rector deum 1275 summe pro rector poli Phaedr. 671 magne regnator deum,…quando saeva fulmen emittes manu?…cur dextra, divum rector atque hominum, vacat tua? infra 807 invicta tela Oed. 1029 Ov. m. II 279 quid o tua fulmina cessant, summe deum? ex P. I 2, 128 Soph. El. 824

247 Sen. Phoen. 91 dextra quid cessas iners exigere poenas? Herc. 614 iam diu pateris manus cessare nostras, Iuno Troad. 309 Thy. 57; 1077 Herc. Oet. 872 Sil. XV 733 II. lat. 39

248 Sen. Med. 146 Oed. 322 poenas luat Verg. A. I 136 Ov. Ib. 617 al. Suet. Iul. XLII 3 poenas facinorum

249 Tac. a. XIII 14 adultum iam esse Britannicum, veram dignamque stirpem suscipiendo patris imperio, quod insitus et adoptivus per iniurias matris exerceret (Nordmeyer p. 38)

250 413; 839 Sen. Ag. 134 animum iugo premit cupido turpis Herc. 1019 iugoque pressum libera turpi Iovem 267 sordido premitur iugo Verg. A. X 78 arva alieno iugo premere Ov. m. I 124 f. III 376 Anth. lat. 426, 8 Hor. s. II 7, 91 turpi iugo

251 Ov. f. I 590 Augusto nomine dictus V 567—Cic. off. III 14, 60 vitiis in-quinatum

253 Sen. Oed. 980 fatis agimur, cedite fatis Liv. XXVI 13, 17 Luc. VIII 575 sed cedit fatis Anth. lat. 38, 2 cedamus fatis Ov. ex P. II 6, 23 fortunae cedere Sen. dial. IV 30, 1 cede fortunae

254 Sen. Herc. 28 aget violentus iras animus Ov. m. VIII 106 violentam…in iram f. V 539 movent iram tr. II 21 Luc. II 323 Sil. IV 262 Stat. Th. III 77

255 596 Suet. Ner. XLV 2 iam noctibus iurgia cum servis plerique simulantes crebro Vindicem poscebant (Tac. a. XV 74)

257 Soph. El. 513 Verg. A. V 781 Luc. II 521 Stat. Th. III 11. Sen. Med. 494 gravis ira Herc. Oet. 1833 gravi urgendus prece Ov. tr. I 5, 78 me Iovis ira premit ex P. I 4, 44 gravis ira dei Claud. XXVI 172

260 571 Sen. Oed. 20 toros…impia incestos face Soph. El. 492—Tac. a. XI 26 XII 65 Suet. Claud. 26; 29 Dio LX 31, 3 p. 5; 580 B. Iuv. X 330

262 Sen. Herc. 202 venit crine soluto Med. 14 Verg. A. III 65 XI 35 crinem de more solutae XII 870 Ov. art. III 431 m. XIII 584 Luc. II 23 VII 38 Petr. 89, 19; 124, 252 Sil. IV 29—Ov. m. IV 483 incingitur angue 511 tr. IV 7, 12

263 cfr. 619 Verg, A. IV 472

264 608; 822; 830 Sen. Herc. Oet, 339 meo iugales sanguine extinguam faces 556 faces extingue tolas Thy. 742 aras sanguine extinguens suo Curt. X 9, 5 extinxit faces

265 Sen, Oed. 333 truces iras Ov. art. III 502 trux ira Sil. V 299 X 203

266 Verg. A. VIII 483 infandas caedes Ov. m. XV 174 caede nefanda Sil. IX 264 X 585 Claud. III 250

269 179 Sen. Herc. 1250 Troad. 766 lapsae domus Ov. ex P. I 9, 13 domus…mea lapsa ruina tr. II 122 Apul. met. IX 39 dilapsae domus fortunam

270 sq. 124 Tib. I I, 67 tum manes ne laede meos, sed parce solutis crinibus Ov. tr. III II, 32 parce, precor, manes sollicitare meos m. VI 699 sollicito manes tr. III 3, 51 Cons, ad Liv. 376 sollicitare animos parce Carm. epigr. 995, 19 parce…coniux…fata maerendo sollicitare mea

272 Sen. Herc. 643; Herc. Oet. 322; 1457; 1973; infra 304; 811 Med. 340 dedit ilia graves improba poenas 925 Ag. 21 poenas daturas graves Phoen. 589 fraudis alienae dabo poenas 645 poenas solvet graves Phaedr. 439 Luc. VII 614 Sail. Cat. LI 31 al.

273 Sen. Ag. 397a felix ad aures nuntius venit meas

279 937 Verg. A. VII 660 partu…edidit I 274 Ov. m. IV 209 V 517 IX 678 XIII 486 f. II 383 Tac. a. II 54 al.—938 Verg. A. XI 363 pacis…pignus Ov. m. VIII 48 XII 365 Sil. X 494 XIII 68

281 Sen. Thy. 50 servant debitum…decus Culex 360 Roma decus Hor. c. III 25, 5 aeternum meditans decus Ov, tr. III 1, 46 Luc. III 389 Sil. IV 398 X 88

284 535 Sen. Herc. 413 sociemus toros Verg. A. IX 594 germanam nuper thalamo sociatus habebat Ov. Ib. 15 sociatam foedere lecti her. III 109 ex P. II 8, 29

285 Claud. Mar Vict. prec. 96 patria…ab aula

286 586 Prop. III 18, 11 quid genus aut virtus aut optima profuit illi mater? IV 11, 11 Cons, ad Liv. 41 quid tibi nunc mores prosunt actumque pudice omne aevum eqs. Sen. Ag. 279 quid honesta prodest vita flagitio vacans? Stat. s. V 1, 154 quid probitas aut casta fides, quid numina prosunt culta deum? Ov. am. II 6, 17 III 9, 21 Il. lat. 32 Carm. epigr. 543, 1—573 Sen. Phoen. 455 Phaedr. 903 sancta pietas 287 Ov. art. I 100 m. XIII 480 casti…pudoris Sil. V 15 Carm. epigr. 737, 7

289 Tac. a. XIV 60 actae ob id de ancillis quaestiones et vi tormentorum victis quibusdam, ut falsa adnuerent

290 349 Sen. Oed. 511 quae suadet metus Verg. A. X 9 metus…suasit Sil. VII 668 XII 12 suadente pavore

291 Liv. XXII 14, 11 vir ac vere Romanus Luc. II 532 o vere Romana manus Tac. h. I 84 Romana vere iuventus Flor. I 7, 8 turn igitur sic ut numquam alias apparuit vera ilia Romana virtus

294 Sen. dial. VI 16, 2 in qua (urbe) regem Romanis capitibus Lucretia et Brutus deiecerunt

298 Catal. III 5 grave servitium Ciris 291 tam grave servitium, tam duros passa labores Ov. art. III 488 Claud. XI 28

299 Sen. Phaedr. 985 perversa tulit praemia Phoen. 590—Sen. Thy. 46 libido victrix Phaedr. 981 Lucr. IV 1046 Pers. III 36 dira libido Liv. I 58, 5 victrix libido (Sex. Tarquinii)

303 Sen. Herc. 937 Luc. VIII 835 saevi…tyranni Herc. Oet. 6; 367 vim stupri passa Val. Max. VI 1, 1 Lucretia…a Sex. Tarquinio per vim stuprum pati coacta eqs. (2 Verginia)

304 cfr. 272 Sen. Phoen. 252 Ag. 983 (Ciris 239) sceleris infandi Herc. 729 sceleris debitas poenas dare Phaedr. 937 sceleribus poenas dabit Med. 925 Oed. 1024 Herc. Oet. 1973—Liv. I 48, 7 amens agitantibus furiis sororis ac viri Tullia per patris corpus carpentum egisse fertur partemque sanguinis ac caedis paternae cruento vehiculo contaminata ipsa respersaque tulisse ad penates suos virique sui, quibus iratis malo regni principio similes prope diem exitus sequerentur Dionys. Hal. IV 39 Ov. f. VI 601 Sil. XIII 833

307 Sen. Oed. 255 per altum caerulos currus agis Ag. 913 concitos currus agit Verg. A. VI 837 victor aget currum Thes. l. l. IV 1523, 77

308 Liv. I 49, 1 Tarquinius…socerum gener sepultura prohibuit Romulum quoque insepultum perisse dictitans Dionys. Hal. IV 40

310 Sen. ben. III 26, 1 nostri saecula exempla non praeteribo clem. I 9, 1—Oed. 444 ignotum videre nefas

312 sq. Tac. a. XIV 4 stabat inter alias navis ornatior, tamquam id quoque honori matris daretur…blandimentum sublevavit metum: comiter excepta superque ipsum collocate…6 reputans ideo se fallacibus litteris accitam et honore praecipuo habitam

313 Sen. Med. 881 fraude capti 475 natas fraude deceptas Herc. Oet. 1422 fraude illa (mater) capta est

314 Tac. a. XIV 5 noctem sideribus inlustrem et placido mari quietam quasi convincendum ad scelus dii praebuere. nec multum erat progressa navis,…cum dato signo ruere tectum loci multo plumbo grave pressusque Crepereius et statim exanimatus est. Agrippina et Acerronia eminentibus lecti parietibus ac forte validioribus, quam ut oneri cederent, protectae sunt. nec dissolutio navigii sequebatur turbatis omnibus et quod plerique ignari etiam conscios impediebant. visum dehinc remigibus unum in latus inclinare atque ita navem submergere; sed neque ipsis promptus in rem subitam consensus et alii contra nitentes dedere facultatem lenioris in mare iactus. verum Acerronia, imprudentia dum se Agrippinam esse utque subveniretur matri principis clamitat, contis et remis et, quae fors obtulerat, navalibus telis conficitur, Agrippina silens eoque minus agnita (unum tamen vulnus umero excepit) nando, deinde occursu lenunculorum Lucrinum in lacum vecta villae suae infertur. Dio LXI 13, 1 p. 34; 587; 756 ἐλθών τε ἐς Βαύλους (ὁ Νέρων) δεῖπνά τε πολυτελέστατα ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας ἐποίησε καὶ τὴν μητέρα ἐν αὐτοῖς φιλοφρόνως εἱστίασεν. ἀποῦσάν τε πάνυ ποθεῖν ἐπλάττετο καὶ παροῦσαν ὑπερησπάζετο…παρέδωκεν αὐτὴν Ἀνικήτῳ ἀπελευθέρῳ, ὡς καὶ κομιοῦντι οἴκαδε ἐπὶ τοῦ πλοίου οὗ κατεσκευάκει…διελύθη μὲν ἡ ναῦς καὶ ἡ Ἀγριππῖνα ἐς τὸ ὕδωρ ἐξέπεσεν. οὐ μέντοι καὶ ἀπέθανεν, ἀλλὰ καίτοι καὶ ἐν σκότῳ καὶ διακορὴς μέθης οὖσα, τῶν τε ναυτῶν ταῖς κώπαις ἐπ ̉ αὐτὴν χρωμένων, ὥστε καὶ Ἀκερωνίαν Πῶλλαν τὴν σύμπλουν αὐτῆς ἀποκτεῖναι, διεσώθη. Suet. Ner. 34 Mart. IV 63 (Ladek, Frage p. 34 = 870)—Sen. Herc. 846 citi tectis properant relictis Ag. 592 portus aeterna placidus quiete Troad. 1044 tuba iussi dare vela nautae Verg. A. III 78 placidissima portu III 289 linquere tum portus iubeo eqs. Ov. tr. IV 4, 58 placidos portus

316 Sen. Herc. Oet. 1583 fretum dulci resonabit unda Ag. 330 resonetque manu pulsa…chelys

317 Caes. b. g. IV 28, 3 in altum provectae Val. IV 421 ratem sua per freta provehat auris Paulin. Nol. c. XXIV 32 in alta processit freta…laterumque laxis solvitur compagibus undasque rimis accipit…iter secabat spumeum…bibit unda navem, navis undam combibit, sorbentur et sorbent aquae

319 Sen. Herc. Oet. 50 ratem, quaecumque pressi nat. q. II 9, 3 navigia sarcina depressa VI 6, 2 Ov. m. XI 558 am. II 11, 6—Ov. tr. V 12, 27 rimisque dehiscit…cumba—Sen. Med. 408 Ausonium mare Siculumque sorbens Phaedr. 1048 dial. IV 10, 8 navigium multam undique laxatis compagibus aquam trahit VI 26, 6 maria sorbebit Val. I 638

320 Enn. ann. 442 V. Verg. A. II 222 clamores…ad sidera tollit 338 IV 665 it clamor ad alta atria…et femineo ululatu IX 566 X 262 XI 878 femineum clamorem ad sidera tollunt XII 462 ecl. V 51 Sen. Ag. 471 in astra pontus tollitur Herc. Oet. 1638 Sil. VI 252 VII 733 IX 304 XVI 319 Verg. g. III 43 A. IX 38 ingenti clamore Val. II 391 Stat. s. I 6, 81

321 Verg. A. II 487 plangoribus…femineis ululant

322 Sen. Herc. 56 sacra dirae mortis in aperto iacent Troad. 783 morte dira Lucr. V 221 mors immatura vagatur Ov. her. XI 55 m. XIV 202 Luc. IX 763 mors erat ante oculos Sen. ep. XII 6 mortem ante oculos habere Claud, rapt. Pros. II 355 mors nulla vagatur

323 Sen. Thy. 1042 quaerit fugam nat. q. VI 12, 2; 30, 4—Hor. s. II 6, 95 leti fuga

324 Sen. Herc. Oet. 115 puppis lacerae fragmina Ag. 413 Ov. art. I 412 lacerae…membra ratis her. II 45 laceras etiam puppes m. XI 428 laceras nuper tabulas in litore vidi Luc. III 688 tabulis ardentibus haerent

325 Sen. Troad. 1027 secans fluctum Verg. A. V 2 X 222 Ov. f. I 498

328 Verg. A. XII 609 Prop. II 15, 18 scissa veste Ov. am. I 10, 61 m. VII 848 IX 166 Stat. Th. IX 354 scidit horrida vestem Sen. dial. III 19, 3 IV 26, 2 V 19, 4 al.

329 Sen. Troad. 409 laceratis comas…effuso genas fletu rigatis 965 irrigat fletus genas Phoen. 441 irrigat fletu genas Med. 388; 937 Phaed. 381; 990 Oed. 953; 978 Ag. 922 Verg. A. VI 699 largo fletu simul ora rigabat IX 251 Ov. m. XI 726 comas, vestem lacerat 419 fletibus ora rigavit ex P. II 11, 9 Cons, ad Liv. 199 Sil. VI 294 Boeth. cons. ph. I 1, 3 lacerae…camenae veris elegi fletibus ora rigant.

331 130; 906 Ov. tr. I 2, 33 nec spes est ulla salutis f. IV 538 Claud. XX 276 Dracont. Orest. 171 spes nulla salutis Luc. II 113 V 636 Val. VII 272 Sil. XV 402 Maximian. III 44

332 902 Sen. Phoen. 189 nec victum malis Thy. 932 victumque malis Ov. m. IX 164

333 sqq. 92; 612 Dio LXI 14, 1 p. 35; 588 B. οὕτω μὲν ἡ Ἀγριππῖνα…ὑπ ̉ αὐτοῦ τοῦ υἱέος, ᾧ τὸ κράτος ἐδεδώκει, δι ̉ ὃν ἄλλους τε καὶ τὸν θεῖον ἀπεκτόνει, κατεσφάγη 13, 2 p. 35; 588 ἐν γὰρ σοὶ (Agrippina) καὶ ἐγὼ (Nero) ζῶ καὶ διὰ σὲ βασιλεύω Flav. Ios. Antiq. Iud. XX 8, 2 = 153 (Nero) τὴν μητέρα τὴν ἑαυτοῦ φονεύει, ταύτην ἀμοιβὴν ἀποτίσας αὐτῇ οὐ μόνον τῆς γενέσεως, αλλὰ καὶ τοῦ παραλαβεῖν ταῖς ἐκείνης μηχαναῖς τὴν Ῥωμαίων ἡγεμονίαν παραλαβεῖν Philostrat. vita Apoll. IV 38, 3 οὑτοσὶ δὲ καὶ ἐσποιηθεὶς ὑπὸ τῆς μητρὸς γέροντι βασιλεῖ καὶ κληρονομήσας τὸ ἄρχειν ναυαγίῳ τὴν μητέρα ἀπέκτεινε πλοῖον ἐπ᾽ αὐτῇ συνθείς, ὑφ ̉ οὗ ἀπώλετο πρὸς τῇ γῇ. (Nordmeyer 27 = 279; Ladek, Frage 29 = 865)—Cat. LXIV 157 talia qui reddis pro dulci praemia vita Verg. A. II 537

335 Sen. Med. 363 merces prima digna carina Val. V 472

336 372 Sen. Herc. Oct. 1679 qui me genuit Ov. f. III 255 nobis lucem, Lucina, dedisti

337 94 Tac. ann. XII 64 Agrippina, quae filio dare imperium, tolerare imperitantem nequibat Dio LXI 7, 3 p. 26; 585 B. (ἡ Ἀγριππῖνα) εἶπεν αὐτῷ, ὅτι ἐγώ σε αὐτοκράτορα ἀπέδειξα’ Verg. A. III 159 imperiumque urbi dabimus

339 Phaedr. 747 exerit vultus

341 Ov. m. IV 110 ego te, miseranda, peremi

343 Ov. her. VII 136 rem. 22 m. X 199 funeris auctor

345 Ov. ex P. III 6, 29 obruerit saevis cum tot deus aequoris undis m. XI 569 obruit unda I 341 V 498 Cat. LXVIII 3 etc. aequoris undis Sen. nat. q. III 27, 1 undis obruatur Val. VIII 13 Lucr. V 222 saevis undis

346 Verg. ecl. IX 43 feriant…litora fluctus Ov. m. XII 479 ferit ora

348 Verg. A. IV 531 rursusque resurgens

349 724 Sen. Thy. 207 quos cogit metus

350 Sen. ep. LI 8 cedendum est labori Plin. ep. III 11, 6

351 Verg. A. I 502 tacitum pertemptant gaudia pectus Ov. her. XIII 89 art. I 110 Val. IV 4 Stat. Th. II 481 tacitoque…sub pectore Sen. Herc. Oet. 477 fide tacita

352 Verg. A. XI 839 tristi…morte

353 Tac. a. XIV 8 interim vulgato Agrippinae periculo, quasi casu evenisset, ut quisque acceperat, decurrere ad litus. hi molium obiectus, hi proximas scaphas scandere; alii quantum corpus sinebat, vadere in mare; quidam manus protendere; questibus votis clamore diversa rogitantium aut incerta respondentium omnis ora compleri eqs.

354 871 Verg. A. II 170 fractae vires

355 Sen. Herc. Oet. 106 lente cum trahitur vita Ciris 504 lenta…bracchia Ov. her. XVIII 58 iactabam liquido bracchia lenta mari 162 XIX 48 Manil. V 424

359 Sen. Phoen. 264 facinus,…quod esse factum nulla non aetas neget Thy. 192 fac, quod nulla posteritas probet, sed nulla taceat 753 o nullo scelus credibile in aevo quodque posteritas neget Oed. 252 tarda saecula Hor. c. II 19, 2 credite posteri Ov. her. II 9 tarde…credimus Stat. Th. XI 316 nec tarde credidit Paneg. lat. II (XII) 12, 3 credetne hoc olim ventura posteritas Luc. VIII 608 Symm. orat. IV 13 Claud. XXVI 423 ullane posteritas credet Carm. epigr. 249, 19 accipe, posteritas, quod per tua saecula narres

361 Tac. a. XIV 7 (Nero) pavore exanimis et iam iamque adfore obtestans vindictae properam…(Anicetus) nihil cunctatus poscit summam sceleris. ad eam vocem Nero illo sibi die dari imperium auctoremque tanti muneris libertum profitetur: iret propere duceretque promptissimos ad iussa eqs. Dio LXI 13, 4 p. 35; 588 B. Ἀκούσας δὲ ταῦθ᾽ ὁ Νέρων οὐκ ἐκαρτέρησεν…καὶ ἐπὶ τὴν μητέρα τὸν Ἀνίκητον εὐθὺς μετὰ τῶν ναυτῶν ἀπέστειλε Suet. Ner. 34

363 605 Sen. Herc. 387 geminum nefas Ov. m. X 471 facinus geminate

364 Liv. VIII 24, 4 in media fata ruitur Ov. m. VI 51 in sua fata ruit Manil. I 886 Luc. VI 298 VII 668

365 Sen. Herc. 588 nec patitur moras 773 Ag 131 Thy. 769 Ov. m. IV 350 f. II 722

366 sqq. 956 Tac. a. XIV 8 Anicetus villam statione circumdat refractaque ianua obvios servorum abripit, donec ad fores cubiculi veniret…circumsistunt lectum percussores, et prior trierarchus fusti caput eius adflixit. iam in mortem centurioni ferrum destringenti protendens uterum ‘ventrem feri’ exclamavit multisque vulneribus confecta est Dio LXI 13, 5 p. 35 (588; 756 B. = Xiphilin. et Ioann. Antioch. cfr. Zonar. XI 12 Glyc. 3 p. 441, 15) ἰδοῦσα δέ σφας ἐκείνη ἔγνω τε ἐφ’ ἃ ἥκουσι, καὶ ἀναπηδήσασα ἐκ τῆς κοίτης τήν τε ἐσθῆτα περιερρήξατο, καὶ τὴν γαστέρα ἀπογυμνώσασα παῖε’ ἔφη, ταύτην, Ἀνίκητε, παῖε, ὅτι Νέρωνα ἔτεκεν’ Philostrat. vit. Apoll. V 10, 2 τὴν γὰρ μητέρα ἐν δίκῃ ἀπεκτονέναι, ἐπειδὴ τοιοῦτον ἔτεκε (Ladek, Frage p. 37 = 873 Nordmeyer p. 19 = 271)

366 Sen. Troad. 679 iussa ocius peragite Herc. Oet. 997 nulla perages iussa Ov. m. II 119 f. II 387 Luc. II 338 peregi iussa X 468 missusque satelles 405 iussuque satellites irent

367 Sen. Troad. 1001 reclude ferro pectus (Hor. epod. XVII 71) Ag. 305 (ad v. 439) Verg. A. X 601 Ov. m. VI 663 reserato pectore Stat. Th. XI 506

371 336; 643 Sen. Phoen. 447 hunc petite ventrem, qui dedit fratres viro eqs. Oed. 1038 hunc, dextra, hunc pete uterum capacem, qui virum et gnatos tulit Herc. Oet. 1678 nefas est ubera atque uterum tibi laniare, qui me genuit Troad. 707 hic est, hic est terror, Ulixe

373 Verg. g. I 184 monstra ferunt A. VI 729

375 629 Sen. Ag. 987 reddat aut animam statim Ov. f. V 469 crudelem animam per vulnera reddas VI 745 ex P. II 11, 7 Sil. XVII 500—Ov. art. III 572 fera…vulnera Nucis el. 169

377 sqq. Sen. dial. X 4, 1 potentissimis et in altum sublatis hominibus excidere voces videbis, quibus otium optent, laudent, omnibus bonis suis praeferant; cupiunt interim ex illo fastigio suo, si tuto liceat, descendere—Ag. 57 o regnorum magnis fallax fortuna bonis, in praecipiti dubioque locas 101 quidquid in altum fortuna tulit, ruitura levat Phaedr. 1124 Oed. 6 Troad. 259 dial. X 17, 4 quoque altius surrexerit, opportunius est in occasum XI 15, 1 fortuna in hoc erexerat, ne minus alte eum deiceret, quam patrem deiecerat nat. q. IV praef. 22 ep. IV 7 XXI 6 Iuv. X 106 Minuc. Fel. XXXVII 7 miseri in hoc altius tolluntur, ut decidant altius Claud. in Rufin. I 22 tolluntur in altum, ut lapsu graviore ruant—Tib. III 6, 46 fallat blanda…prece Ov. m. V 279 fallaci veneratus numina vultu Sen. controv. II 1, 1 blandientis fortunae speciosus cum periculo nitor Tac. h. II 12 blandiebatur coeptis fortuna Syrus 167

379 Sen. dial. XI 6, 2 olim te in altiorem ordinem et amor Caesaris extulit et tua studia deduxerunt Verg. A. V 443 alte extulit Catal. III 2—Sen. clem. I 19, 6 in altum editas arces dial. II 6, 4

381 875 Cic. pro Cluent. LVI 153 vitam illam tranquillam et quietam, remotam a procellis invidiarum Ov. ex P. IV 9, 123 procul urbe remoti tr. IV 3, 20 her. XVIII 175 XX 135 Sen. ben. V 15, 6 Luc. V 725 Val. IV 745

383 30 Sen. ep. CXXIV 12 (dial. VII 4, 3) liber animus ben. III 20, 1 mens quidem sui iuris…libera et vaga dial. X 5. 3 Luc. VI 301 libera…fores iurisque tui—Sen. nat. q. III praef. 2 sibi totus animus vacet

384 Cic. pro Arch. VI 13 ad haec studia recolenda Verg. A. VI 681 lustrabat studio recolens

385 Sen. dial. XII 8, 4 mundus hic, quo nihil neque maius neque ornatius rerum natura genuit…6 dum mihi solem lunamque intueri liceat, dum ceteris inhaerere sideribus, dum ortus eorum occasusque et intervalla et causas investigare vel ocius meandi vel tardius, spectare tot per noctem stellas micantis 8, 3 ratio ingentium operum artifex (cfr. Aetna 601 artificis naturae ingens opus Thes. 1. 1. II 700, 80) VIII 2, 1; 5, 3 n. q. II 45, 1 operis huius dominum et artificem Phaedr. 959 o magna parens natura Sen. ben. IV 23, 1 sqq. ep. XC 42 XCIV 56—Luc. I 68 Aetna 224 Lactant. I 3, 14 immensum opus mundi

387 Ov. ex P. IV 6, 48 Solis…currus

388 Cic. Tusc. V 24, 69 sapientis animum…cum totius mundi motus conversionesque perspexerit sideraque viderit innumerabilia—Sen. Phaedr. 410 noctis decus, cuius relucet mundus alterna vice, Hecate triformis Oed. 689 vicibus surgit alternis dies ep. XII 7 lucem et noctem. et in alternas mundi vices dial. VI 18, 2 Claud. III 6 lucis noctisque vices

389 Sen. Med. 97 Phoebe…orbem Ov. rem. am. 256 Phoebi pallidus orbis Luc. I 538 Phoebe…orbe—1 Sen. Phaedr. 962 cursusque vagos…astrorum Stat. s. I 4, 36 vaga cingitur astris luna

390 425 Sen. Phaedr. 410 (ad 388) Oed. 405 ( = Hor. carm. saec. 2) lucidum caeli decus 250 Herc. 592 caeli decus Herc. Oet. 1518 Ov. ex P. IV 7, 31 longe fulgentibus armis

391 Sen. Oed. 572 Herc. Oet. 1134 caecum chaos Med. 741 Sil. XI 453—Luc. I 73 mundi suprema…hora antiquum repetens iterum chaos Sen. n. q. III 27 sqq. dial. VI 26, 6 Ov. m. II 299

392 Sen. Herc. Oet. 1103 mundo cum veniet dies eqs. 1132 pereat hic mundo dies eqs. Troad. 374 supremusque dies Ov. f. II 852 Luc. X 41

394 Verg. A. I 129 caelique ruina—g. IV 282 genus unde novae stirpis revocetur Sen. ben. I 1, 11 natura subolem novam gignit n. q. III 30, 8 omne ex integro animal generabitur eqs.

396 Sen. Phaedr. 334 haec regna tenet puer Oed. 445 Ponti regna tenet Prop. II 32, 52 Ov. her. IV 132 Saturno regna tenente am. III 8, 35 at cum regna senex caeli Saturnus haberet art. III 118 f. II 384 al. m. V 277 Verg. A. VII 735 al. Sen. Herc. Oet. 1940 tenentem regna…poli—Hes. op. 109 χρύσεον μὲν πρώτιστα γένος μερόπων ἀνθρώπων ἀθάνατοι ποίησαν Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχοντες. οἳ μὲν ἐπὶ Κρόνου ἦσαν, ὅ τ᾽ οὐρανῷ ἐμβασίλευεν. ὥσ τε θεοὶ δ᾽ ἔζωον ἀκηδέα θυμὸν ἔχοντες νόσφιν ἄτερ τε πόνων καὶ ὀιζύος…καρπὸν δ᾽ ἔφερεν ζείδωρος ἄρουρα αὐτομάτη πολλόν τε καὶ ἄφθονον Arat. Phaen. 98 (Παρθένος) εἴτ᾽ οὖν ᾿Αστραίου κείνη γένος…ἤρχετο δ᾿ ἀνθρώπων κατεναντίη…καί ἑ Δίκην καλέεσκον… οὔπω λευγαλέου τότε νείκεος ἠπίσταντο, οὐδὲ διακρίσιος πολυμεμφέος οὐδὲ κυδοιμοῦ eqs. Ov. m. I 89 aurea prima sata est aetas, quae vindice nullo sponte sua sine lege fidem rectumque colebat eqs. Orac. Sibyll. III 373 εὐνομίη γὰρ πᾶσα ἀπ᾿ οὐρανοῦ ἀστερόεντος ἥξει ἐπ᾿ ἀνθρώπους ἠδ᾿ εὐδικίη (W. Gemoll Woch. f. klass. Phil. 1906, 1090)

397 Sen. Phaedr. 206 tunc illa

398 Ov. f. I 249 nondum Iustitiam facinus mortale fugarat…proque metu populum sine vi pudor ipse regebat—Sil. XIII 749 sancta fides

399 568 Sen. Herc. Oet. 323 terras…et humanum genus Herc. 674; 1075 Verg. A. I 542 Ov. art. II 473 m. I 203

400 sqq. Tib. I 3, 47 non acies, non ira fuit, non bella eqs. Ov. m. I 97 nondum praecipites cingebant oppida fossae, non tuba directi, non aeris cornua flexi, non galeae, non ensis erant: sine militis usu mollia securae peragebant otia gentes. ipsa quoque immunis rastroque intacta nec ullis saucia vomeribus per se dabat omnia tellus…mox etiam fruges tellus inarata ferebat eqs. Sen. ep. XC 26 non arma nec muros nec bella Phaedr. 531 non vasto aggere crebraque turre cinxerant urbes latus; non arma saeva miles aptabat manu…iussa nec dominum pati iuncto ferebat terra servitium bove, sed arva per se feta poscentes nihil pavere gentes eqs. Verg. g. I 125

401 Verg. ecl. IV 32 cingere muris oppida A. III 255 V 597 Ov. m. IV 58 muris cinxisse…urbem ex P. III 4, 105 am. II 12, 7 III 8, 47 Val. IV 102

402 Sen. Troad. 179 pervium ad superos iter 433 pervium est Danais iter Ov. m. V 501 pervia tellus praebet iter Luc. II 310 cunctis ego pervius hastis

403 Ov. m. VI 349 usus communis aquarum est Cic. fin. III 1, 3 usus vulgaris communisque off. I 16, 51

404 135 Sen. Herc. 260 fecundo sinu—Verg. g. I 127 ( = Sen. ep. XC 37) ipsaque tellus omnia liberius nullo poscente ferebat Ov. m. I 102 (ad 400)

406 Hes. op. 127 δεύτερον αὖτε γένος πολὺ χειρότερον μετόπισθεν ἀργύρεον ποίησαν Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχοντες, χρυσέῳ οὔτε φυὴν ἐναλίγκιον οὔτε νόημα. Ov. m. I 114 subiit argentea proles auro deterior

407 Hes. op. 143 Ζεὺς δὲ πατὴρ τρίτον ἄλλο γένος μερόπων ἀνθρώπων χάλκειον ποίης᾽, οὐκ ἀργυρέῳ οὐδὲν ὁμοῖον, ἐκ μελιᾶν, δεινόν τε καὶ ὄβριμον• οἷσιν Ἄρηος ἔργ᾽ ἔμελεν στονόεντα καὶ ὕβριες Arat. Phaen. 129 ἀλλ’ ὅτε δὴ κἀκεῖνοι ἐτέθνασαν, οἱ δ’ ἐγένοντο χαλκείη γενεή, προτέρων ὀλοώτεροι ἄνδρες• οἳ πρῶτοι κακοεργὸν ἐχαλκεύσαντο μάχαιραν εἰνοδίην, πρῶτοι δὲ βοῶν ἐπάσαντ’ ἀροτήρων Ov. m. I 125 tertia post illam successit aenea proles, saevior ingeniis et ad horrida promptior arma, non scelerata tamen. de duro est ultima ferro.

409 Sen. Phaedr. 110 excitatas consequi cursu feras Herc. 222 fera…deprensa cursu Troad. 776 ep. XXII 4 cursu sequi LXXVI 8 Verg. A. II 736 VII 478 Ov. am. III 2, 32 m. II 498—Sen. dial. IV II, 4 acerrimas feras

411 sqq. Verg. g. I 139 ( = Sen. dial. VII 14, 3 ep. XC 11) tum laqueis captare feras et fallere visco inventum et magnos canibus circumdare saltus eqs. Tib. II 6, 23 haec laqueo volucres, haec captat arundine pisces Prop. II 19, 24 stricto figere avem calamo Ov. her. XIX 13 nunc volucrem laqueo, nunc piscem ducitis hamo m. III 586 linoque solebat et hamis decipere et calamo salientes ducere pisces rem. am. 207 alite capta aut lino aut calamis praemia parva sequi hal. 35 Sen. ep. VIII 3 et fera et piscis spe aliqua oblectante decipitur epigr. 25 B. ( = Anth. lat. 415) 53 spes hamis pisces, laqueo captare volucres erudit Sil. VII 677 sublimem calamo sequitur crescente volucrem Mart. IV 30, 9 dum praedam calamo tremente ducit XIII 68, 1 galbina decipitur calamis et retibus ales XIV 218 non tantum calamis, sed cantu fallitur ales Carm. epigr. 412, 2 qui pisces iaculo capiebat missile dextra, aucupium calamo praeter studiosus agebat Prud. cath. III 46 Orientius I 141 Soph. Ant. 342

413 250 Ov. m. 1 101 (ad 400); 124 pressique iugo gemuere iuvenci VII 118 suppositosque iugo Sen. Thy. 735 tauros premens Oed. 610 dextra ferocem cornibus taurum premens Phoen. 21 Med. 241 tauri ferocis Tib. I 3, 41

414 Verg. g. III 525 vomere terras invertisse graves Ov. m. I 102 ipsa quoque immunis…nec ullis saucia vomeribus per se dabat omnia tellus II 286 vulnera aratri rem. am. 172 tr. III 10, 68 nec quisquam presso vomere sulcat humum m. XI 31 art. II 671 Sil. IX 191 Colum. II 2, 23 terrae summam partern levi admodum vomere sauciant

416 Sen. ep. XCIV 56 (natura) nihil, quo avaritiam nostram irritaret, posuit in aperto…aurum quidem et argentum et…ferrum…abscondit eqs. Verg. A. VIII 66 se condidit alto

417 sqq. Ov. m. I 137 nec tantum segetes alimentaque debita dives poscebatur humus, sed itum est in viscera terrae, quasque recondiderat Stygiisque admoverat umbris, effodiuntur opes, irritamenta malorum, iamque nocens ferrum ferroque nocentius aurum prodierat, prodit bellum, quod pugnat utroque Sen. ep. XC 45 Aetna 260

418 Verg. A. VIII 326 deterior…ac decolor aetas Ov. ex P. I 4, 1—Ov. am. III 8, 53 eruimus terra solidum pro frugibus aurum m. XII 314 grave…ferrum Sen. n. q. V 15, 3 ut erueret autum I 17, 6 dial. XII 9, 1 nat. q. V 15, 2

419 118; 499; 558 Sen. Phaedr. 261 vindicem armemus manum Phoen. 275 Oed. 873 Ag. 209 Med. 522 Herc. Oet. 848 Verg. A. IX 115 Ov. am. II 14, 4 al.—Sen. Phaedr. 227 saevam…manum 673 Herc. 88 Oed. 1029 Herc. Oet. 522 Cons. ad Liv. 274 Luc. I 113

420 sq. Verg. A. I 522 (Tac. a. XV 40) novam…condere urbem IV 266 urbem extruis

421 sq. Sen. Thy. 1081 tecta et immeritas domos telo petis 1093 Phoen. 565 (ad 688) Phaedr. 57—Oed. 95 iam praedae imminens Stat. s. II 3, 20

423 Hes. op. 197 καὶ τότε δὴ πρὸς Ὄλυμπον ἀπὸ χθονὸς εὐρυοδείης λευκοῖσιν φάρεσσι καλυψαμένα χρόα καλὸν ἀθανάτων μετὰ φῦλον ἴτον προλιπόντ᾽ ἀνθρώπους Αἰδὼς καὶ Νέμεσις• Arat. Phaen. 133 δὴ τότε μισήσασα Δίκη κείνων γένος ἀνδρῶν ἔπταθ’ ὑπουρανίη Verg. g. II 474 Ov. m. I 149 victa iacet Pietas et virgo caede madentes ultima caelestum terras Astraea reliquit Iuv. VI 19 paulatim deinde ad superos Astraea recessit hac comite, atque duae pariter fugere sorores Culex 226

424 Sen. Herc. 918 manantes prius manus cruenta caede 1160 Thy. 93 Culex 112 manus et caede cruenta Luc. IV 259 polluta nefanda agmina caede VII 826 Iustin. XLII 1, 5 Verg. A. I 471 Ov. her. VI 162 XVI 207 rem. am. 28 caede cruentus Sil. IX p. 210 dextram…caede cruentam Stat. Th. XII 673 Ov. her. VIII 114 pollutas…manus Sen. dial. V 41, 3 caedibus inquinavit manus

425 Val. II 363 Astraea…terrisque relictis Ov. f. I 250—390 Verg. A. IX 405 astrorum decus Val. Max. III 2, 19 siderum clarum decus

426 Sen. Phaedr. 540 rupere foedus impius lucri furor et ira praeceps eqs. Verg. A. III 57 auri sacra fames Laus Pis. 219 divitis auri imperiosa fames et habendi saeva libido Paulin. Petric. II (CSE XVI p. 39) 118 fames inproba cresceret auri Anth. lat. 649, 3

427 Sen. Troad. 427 exoritur aliquod maius ex magno malum

428 sqq. Val. Max. IX praef. blandum etiam malum, luxuria Sen. ep. CIII 1 malum…nullum blandius—nat. q. I 17, 10 ben. I 10, 1

431 Arell. Fusc. apud Sen. contr. I 7, 5 repleto sceleribus nostris saeculo Sen. nat. q. V 15, 2 ep. XCVII 1—cfr. 250; 839

432 sq. Sen. Phaedr. 184 regnat furor potensque tota mente dominatur deus Thy. 45 exultet libido victrix Herc. 1180 impotens dominator Cic. orat. LXV 219 lubido dominator

434 Sen. nat. q. I praef. 6 luxuria pecuniam turpiter perdens, quam turpius reparet Ov. f. I 211 sqq. VI 646 suas…perdere…opes Luc. X 169—626 Ov. m. VI 181 immensae spectantur opes Nucis eleg. 112 Tac. a. XII 22 h. III 72

435 Ov. am. II 6, 39 manibus rapiuntur avaris Sen. ep. XCV 33 in avaritiam luxuria praeceps est

436 778 Sen. Oed. 1004 en ecce rapido saeva prosiluit gradu Iocasta vecors, qualis attonita Herc. 329 sed ecce saevus ac minas vultu gerens et qualis animo est, talis incessu venit Ag. 408 sed ecce vasto concitus miles gradu Troad. 522 dubio gradu vultuque 999 sed en citato Pyrrhus accurrit gradu vultuque torvo Med. 675 attonito gradu Herc. Oet. 246 attonita fertur 700 sqq.

437 22 Sen. Herc. 371 Troad. 1152 Phaedr. 692 truci vultu Tac. a. IV 34 Caesar truci vultu Ov. her. IV 73—818 Sen. Ag. 226 animo semper ac mente horrui 883 horreo atque animo tremo Herc. Oet. 718 Cic. pro domo LV 140

437 sqq. Tac. a. XIV 51; 57 perculso Seneca promptum fuit Rufium Faenium imminuere Agrippinae amicitiam in eo criminantibus; validiorque in dies Tigellinus et malas artes, quibus solis pollebat, gratiores ratus, si principem societate scelerum obstringeret, metus eius rimatur conpertoque Plautum et Sullam maxime timeri, Plautum in Asiam, Sullam in Galliam Narbonensem nuper amotos, nobilitatem eorum et propinquos huic Orientis, illi Germaniae exercitus commemorat…Sulla sexto die pervectis Massiliam percussoribus ante metum et rumorem interficitur, cum epulandi causa discumberet. perlatum caput eius inlusit Nero tamquam praematura canitie deforme 58 Plauto parari necem non perinde occultum fuit…eum centurio trucidavit coram Pelagone spadone, quem Nero centurioni et manipulo quasi satellitibus ministrum regium praeposuerat; caput interfecti relatum Dio LXII 14, 1 p. 53 597 B.—874 Sen. ben. III 25, 1 imperata peragerent

438 Sen. Thy. 1038 abscisa cerno capita Luc. VII 628 Sil. X 52; 147

439 805 Sen. Ag. 304 nil moror iussu tuo aperire ferro pectus Verg. A. VI 176 Ov. m. III 563

441 Sen. Phoen. 533 timore…vacem Ov. am. I 6, 60 Sen. dial. IV 11, 4

442 Sen. clem. I 11, 4 dementia ergo non tantum honestiores, sed tutiores praestat ornamentumque imperiorum est simul et certissima salus 19, 6 salvum regem dementia in aperto praestabit 5, 4; 13, 5; 19, 5—Oed. 515 iners malorum remedium ignorantia est

444 495 Sen. clem. I 5, 7 servare proprium est excellentis fortunae 5, 1 parcendum itaque est etiam improbandis civibus II, 2 haec est, Caesar, clementia vera…numquam civilem sanguinem fudisse 26, 5 felicitas illa multis salutem dare…nullum ornamentum principis fastigio dignius pulchriusque est, quam ilia corona ob cives servatos eqs. dial. IV 31, 7 Ov. tr. III 1, 48 sq.

445 Carm. epigr. 34, 1, senem severum semper esse condecct

446 Sen. Med. 558 precorque et ipse, fervidam ut mentem regas Phoen. 411 fervidos iuvenes Troad. 250 iuvenile vitium est regere non posse impetum; aetatis alios fervor hic primus rapit ep. LXVIII 13 primo fervore adulescentiae ben. III 11, 2 utile est iuventuti regi V 5, 2 Ov. m. XV 209 Phaedri app. X ( = Anth. lat. 809) 4 fervidam adulescentiam Tac. a. XIII 2 Afranius Burrus et Annaeus Seneca…rectores imperatoriae iuventae

447 Sen. nat. q. II 43, 2 ne Iovi quidem suum satis esse consilium

449 Tac. a. XII 69 caelestesque honores Claudio decernuntur XIII 2 decreti…Claudio censorium funus et mox consecratio Suet. Claud. 45 in numerum deorum relatus Ner. 9 Sen. apoc. I 2 Dio LX 35, 2 p. 18; 583 B. Eutr. VII 13 Plin. pan. XI 1 dicavit caelo Claudium Nero, sed ut irrideret (Nordmeyer p. 40)—Sen. Herc. 265 haec quae caelites recepit et quae fecit et fortasse faciet Luc. IV 185 usque adeone times, quem tu facis ipse timendum? Claud. XV 131 Roma recepit aut dedit ipsa deos

450 Sen. Ag. 271 id esse regni maximum pignus putant, si, quicquid aliis non licet, solis licet dial. XI 6, 4; 7, 2 Sil. XIV 670

451 Sen. dial. V 16, 2 continentia utilior est regibus: perierunt omnia, ubi, quantum ira suadet, fortuna permittit IX 5, 4 utcumque fortuna permittit ep. XVI 4 XCI 2

452 198 Syrus 295 levis est fortuna Sen. dial. XI 9, 4 levitas fortunae Med. 219 rapida irtuna ac levis ep. XIII 11 epigr. 25 ( = Anth. lat. 415), 17 Ov. tr. V 8, 18 ex P. II 7, 22 IV 3, 31 Petron. 123, 244 Stat. Th. I 177

453 Sen. clem. I 11, 2 non…quantum sibi in cives suos liceat, experiendo temptare dial. V 12, 7 Ag. 271 id esse regni maximum pignus putant, si quicquid aliis non licet, solis licet Cons. ad Liv. 50 Suet. Ner. XXXVlI 3 (Nero) negavit quemquam principum scisse, quid sibi liceret

454 Sen. Troad. 335 quodcumque libuit facere victori, licet, minimum decet libere, cui multum licet ep. XC 4 Claud. VIII 267 nec tibi quid liceat, sed quid fedsse decebit

455 Ov. Ib. 29 calcasti qui me iacentem Carm. ep. 1145, 1 B. parcas calcare iacente Aesch. Agam. 849—Sen. Phoen. 660 invisa numquam imperia retinentur diu Troad. 257 Thy. 207 dial. V 16, 2

456 527 Sen. Herc. 342 omnis in ferro est salus…strictus tuetur ensis Herc. Oet. 604 sqq. Thy. 216 clem. I 19, 6 unum est inexpugnabile munimentum amor civium dial. XI 12, 3

458 Sen. Oed. 704 regna custodit metus eqs. Troad. 258 Med. 196 Phoen. 654 sqq. Thy. 208

460 Sen. Thy. 213 rex velit honesta: nemo non eadem volet Liv. I 6, 2 consentiens vox ratum nomen…efficit Ov. f. I 696 efficiatque ratas utraque diva preces

461 Sen. Med. 931 (ad v. 107) Sen. contr. I 3, 4 absit nefas

462 Sen. clem. I 5, 5 magni autem animi proprium est…iniurias atque offensiones superne despicere 9, 4 ego percussorem meum securum ambulare patiar me sollicito?

464 Tac. a. XIV 22557 (ad v. 437) Neronis, cui caveri utcumque ab urbanis insidiis praesenti opera: longinquos motus quonam modo comprimi posse? erectas Gallias ad nomen dictatorium nec minus suspensos Asiae populos claritudine avi Drusi eqs. 59 ad senatum litteras misit de caede Sullae Plautique haud confessus, verum utriusque turbidum ingenium esse

466 Lucr. III 61 socios scelerum atque ministros Liv. I 41, 7 sceleris ministris Ov. am. I 7, 27 (m. III 645) Luc. VI 573 Tac. a. IV 71 VI 36 Claud. XV 270

468 Mart. IX 48, 4 spem muneribus fovimus

471 Oed. 702 omne, quod dubium est, cadat

472 Luc. VII 599 eminuit clarorum in strage virorum

473 Sen. Herc. 745 sanguine humano abstine, quicumque regnas ep. CXIV 7 pepercit gladio, sanguine abstinuit Phoen. 290 tu impii belli minas avertere unus tuque vecordes potes inhibere iuvenes, civibus pacem dare, patriae quietem Med. 222—920 Ov. tr. IV 2, 38 ferae caedis

474 Liv. XXIV 40, 11 si caede abstinuissent XXVIII 3, 14—Sen. clem. I 17, 3 regi gloria est,..si multos irae alienae eripuit, neminem suae impendit dial. IV 29, 1 V 12, 4 maximum remedium irae mora est eqs. V 25, 2; 39, 2 Thy. 1056 sunt irae data

475 Sen. Herc. Oet. 1541 quis dabit pacem populo timenti?

476 Sen. Med. 1022 Phaed. 1213 patuit ad caelum via Herc. 74; 318; 568; 743 Herc. Oet. 1943; 1988 Ov. f. I 307 sic petitur caelum

477 sqq. Sen. clem. I 10, 3 deum esse non tamquam iussi credimus, bonum fuisse principem Augustum, bene illi parentis nomen convenisse fatemur ob nullam aliam causam, quam quod contumelias quoque suas…nulla crudelitate exequebatur…11, 1 haec Augustus senex aut iam in senectutem annis vergentibus; in adulescentia caluit, arsit ira, multa fecit, ad quae invitus oculos retorquebat eqs. 14, 2

478 Carm. epigr. 743, 4 aetemas sedes…conplecti—Ov. m. XV 818 ut deus accedat caelo templisque colatur XIV 607

480 Stat. Th. IX 78 bellique vices

482 Sen. clem. I 11, 3 praestitisti, Caesar, civitatem incruentam

483 Verg. A. I 63 dare iussus habenas Ov. ex P. II 9, 33 imperii moderetur frena tr. II 42 f. I 532—art. I 160 facili…manu Tib. I 1, 8 Sen. ben. I 7, 2

484 Verg. A. I 58 (Aetna 103) maria ac terras XII 197 Ov. m. I 180 terram, mare Carm. ep. 546, 1 Sen. dial. IV 35, 5 terras, maria, caelum Herc. Oet. 461 mare, terra

486 Tac. a. XII 69 inlatusque castris Nero et…imperator consalutatur. sententiam militum secuta patrum consulta, nec dubitatum est apud provincias XIV 13 an obsequium Senatus an studia plebis reperiret anxius…accensum populi favorem Ov. f. II 127 sancte pater patriae, tibi plebs, tibi curia nomen hoc dedit, hoc dedimus nos tibi nomen, eques IV 293 tr. IV 2, 15 Stat. s. I 4, 39 Claud. XXIV 49 Rutil. I 202 accensus .. favor Liv. XXXIX 39, 12

488 Sen. Phoen. 349 auctorque placidae…pacis Herc. 250 Thes. l. l. II 1201, 83

489 Sen. clem. I 1, 2 egone ex omnibus mortalibus placui electusque sum, qui in terris deorum vice fungerer? ego vitae necisque gentibus arbiter 5, 7 deorum itaque sibi animum adserens princeps alios ex civibus suos…libens videat—Tac. a. XVI 29 Thraseae venerabilis species

496 Sen. Med. 210 clarum Sole deduxi genus—dial. II 11, 3 quanta autem dementia est ep. CI 4

498 Sen. ben. II 20, 1 disputari de M. Bruto solet, an debuerit accipere ab divo Iulio vitam, cum occidendum eum iudicaret Tac. a. IV 26 caedem ducis h. IV 72

500 Sen. ep. LXXXIII 22 invictos acie CXIII 29 victor tot regum atque populorum

501 Sen. Herc. Oet. 417 non ut aequetur Iovi Sil. IV 810 Hannibal aequatus superis XI 494 XVII 260 Anth. lat. 782 Iuppiter in caelis, Caesar regit omnia terris Ov. m. XV 860—Cic. ep. ad fam. I 7, 9 altissimum gradum civitatis Verg. A. IV 685 gradus…altos

504 Sen. Ag. 812 tuus ille bis seno meruit labore adlegi caelo magnus Alcides Herc. Oet. 80 haud dum astra merui 92; 97 Ov. art. II 218 qui meruit caelum Manil. I 784; 795 Sen. suas. I 1 II 5 Plin. VII 45, 150 (divus Augustus) deus ilia caelumque nescio adeptus magis an meritus

505 sqq. Sen. clem. I 11, 1 (divus Augustus) fuerit moderatus et clemens, nempe post mare Actiacum Romano cruore infectum, nempe post fractas in Sicilia classes et suas et alienas, nempe post Perusinas aras et proscriptiones 9, 1 dial. X 4, 5 Plin. VII 45, 147 Tac. a. I 10

506 Sen. Oed. 776 senem iuvenemque 54 dial. IV 10, 2 ep. XCVIIII 31 CXXI 16 Verg. A. IX 309 Ov. m. VII 612 VIII 526 XII 464 XV 210 Luc. VII 37 Stat. Th. V 149 al.

507 Sen. Herc. 1227 per omnem, liberi, sparsos domum Herc. Oet. 18 sparsit peremptus Verg. A. I 602 sparsa per orbem Luc. X 22 spargenda per orbem membra

509 Sen. Troad. 651 nefandae deditum neci Verg. g. IV 90 dede neci A. XII 341 Ov. her. XIV 125 f. IV 840 Anth. lat. 614, 2

510 Sen. suas. VI 17 (20; 21) caput (Ciceronis) in rostris positum…solvit pectora omnium in lacrimas gemitusque Luc. VII 305 et caput hoc positum rostris Flor. II 16, 5 Romae capita caesorum proponere in rostris iam usitatum erat; verum sic quoque civitas lacrimas tenere non potuit, cum recisum Ciceronis caput in illis suis rostris videret

511 60 Sen. dial. XI 6, 4 non licet tibi flere immodice 5 Claud. V 87

512 sqq. Enn. Thy. 363 V. tabo, sanie Verg. A. VIII 487 sanie taboque fluentis Luc. VI 457 sanie polluta 547 nigramque per artus stillantis tabi saniem IX 783 corpus sanie stillasse 697 IV 321 Sil. VI 237 Stat. Th. XII 568 putremque…saniem

514 Sen. Ag. 47 caedes, cruor Liv. X 28, 16 caedemque ac cruorem Oy. tr. I 11, 32 IV 2, 38 f. VI 599 Iustin. XII 15, 6 Flor. II 9, 23 nec idem tamen caedium, qui bello finis

515 Sen. Herc. 1208 feras volucresque pascens Troad. 567 Thy. 10; 750 avibus…ferisque pabulum saevis 1032 Phoen. 255 feris avibusque saevis Cat. LXIV 152 (ad 637) Ov. art. III 35 m. VII 765

516 Sen. Ag. 414 rates hausit meas 500 dial. XII 7, 3 gentes…mare hausit ep. IV 7 XXX 4

518 Sen. Epigr. 19 B. ( = Anth. lat. 409), 5 versis viribus orbis nat. q. VI 2, 9 orbe concusso Luc. I 5 totis concussi viribus orbis IV 145 V 37 viribus orbis Tac. h. I 16 concussi orbis motu Vita Gallieni IV 9 concussis orbis partibus—Luc. IV 25 spectandasque ducum vices Sen. nat. q. IV praef. 21

519 Prop. IV, 6 63 illa (Cleopatra) petit Nilum cymba male nixa fugaci, hoc unum iusso non moritura die.

521 243 Sen. suas. VI 6 post Italicas Pharsaliasque acies Romamim sanguinem hausit Aegyptus Val. I 818 hausere cruorem

522 Ov. f. V 434 levis umbra (m. V 336 Tib. II 5, 96)

523 Vell. II 89, 3 finita vicesimo anno bella civilia, sepulta externa 90, 1 sepultis ut praediximus bellis civilibus 82, 1 Flor. II 21, 12—Luc. VII 171 impia tam saeve gesturus bella

524 Sen. Phoen. 355 civile bellum—Sil. XIII 350 condunt ensesque facesque

525 Sen. Herc. Oet. 151 vulneribus…ferrum…hebes Ov. art. III 589 gladios hebetes

526 Sen. Oed. 704 regna custodit metus Troad. 258 nemo imperia continuit diu

527 456 Verg. A. VII 235 sive fide seu quis bello est expertus et armis Tac. ann. XIII 54 armis aut fide h. IV 21

530 733 Sen. Troad. 312 saevo peremptus ense Ov. tr. III 7, 49 Ib. 294; 545 Luc. V 61

532 Sen. Herc. 345 nostras potest fundare vires iuncta regali face thalamisque Megara dial. VI 15, 2 (ad 179) Stat. s. IV 7, 30 prole fundasti vacuos penates

533 Ov. m. I 760 caelesti stirpe creates

534 Sen. Phaedr. 900 gentis Actaeae decus Troad. 876 Pelasgae maximum gentis decus Mart. IX 1, 8 ( = Carm. epigr. 560 C, 2) Flaviae decus gentis Val. II 611 Laus Pis. 212 Stat. Ach. I 775

536 Sen. Phaedr. 113 fatale miserae matris agnosco malum Iuv. VI 239 expectas, ut tradat mater honestos atque alios mores quam quos habet?

537 Tac. XIII 12 (ad v. 193)—Sen. Phaedr. 1183 non licuit animos iungere Ov. her. XVIII 125

538 Sen. Thy. 317 tacita tam rudibus fides non est in annis Luc. VIII 282 ardua quippe fides robustos exigit annos Ov. her. IV 25 a teneris…annis tr. III 7, 17 ex P. II 3, 73

541 Sen. Oed. 302 Ag. 409 manifesta…signa Ov. m. V 468 tr. III 5, 19

542 Sen. Phaedr. 363 proditur vultu furor Ov. m. II 447 crimen non prodere vultu Luc. III 356 prodita vultu ira ducis

543 Verg. A. IX 66 dolor ossibus ardet

544 Tac. a. XIII 45 (ad 199) XIV 59 posito metu (Sullae et Plauti) nuptias Poppaeae ob eiusmodi terrores dilatas maturare parat Octaviamque coniugem amoliri, quamvis modeste ageret 60 exturbat Octaviam sterilem dictitans Suet. Ner. XXXV 2 (Octaviam) dimisit ut sterilem—252 Sen. Oed. 977 inventa thalamis digna nox tandem meis Ag. 164 Ov. ex P. III 1, 117 quae Veneris formam, mores Iunonis habendo sola est caelesti digna reperta toro f. VI 806 et genus et facies

546 Ov. m. IX 199 saeva Iovis coniunx f. IV 881 sumptisque ferox Mezentius armis Stat. Th. II 715 diva ferox (Pallas) Ach. I 825 Sil. IX 457 Mart. XIV 179, 1

547 587 Sen. Ag. 79 iura pudorque et coniugii sacrata fides 112 mores, ius, decus, pietas, fides,…pudor Thy. 215 pudor nec cura iuris, sanctitas, pietas, fides Ov. am. I 3, 13 fides, sine crimine mores…purpureusque pudor tr. V 5, 45 nata pudicitia est, mores probitasque fidesque Luc. VIII 156 Ps. Sall. rep. II 7, 8 Anth. lat. 633, 12

548 Sen. Med. 196 iniqua numquam regna perpetuo manent

549 Sen. Ag. 226 animo semper ac mente Herc. 311 Verg. A. VI 11 mentemque animumque V 304 Sil. VIII 160 Stat. s. II 1, 103—Sen. dial. VI 15, 4 animi bona Ov. tr. III 7, 44 pectoris…ingeniique bonis

550 Sen. Phaedr. 771 nullaque non dies formonsi spolium corporis abstulit Herc. Oet. 385 nostra longum forma percurrens iter deperdit aliquid semper ep. XXVI 4 carpimur: singuli dies aliquid subtrahunt viribus Ov. art. II 113 forma…fit minor et spatio carpitur ipsa suo Sil. II 458—Dio LXII (ἡ Σαβῖνα) τήν τε γὰρ ὥραν καὶ τὴν λαμπρότητα τοῦ σώματος λαμπρῶς ἐσπουδάκει, καὶ διὰ τοῦτο οὐκ εὐπρεπῆ ποτε αὑτὴν ἐν κατόπτρῳ ἰδοῦσα ηὔξατο τελευτῆσαι πρὶν παρηβῆσαι

551 Sen. dial. IX 11, 11 in quem, quidquid congeri poterat, di hominesque contulerant Tac. a. XIII 45

552 Sen. Herc. Oet. 1180 Luc. IX 1025 voluere fata Ov. ex P. IV 6, 3, voluit miserabile fatum

554 sqq. 809 Sen. Phaedr. 186 hic volucer omni pollet in terra impotens ipsumque fJammis torret indomitis Iovem…opifex trisulci 274 sqq.; 331 sqq. Herc. Oet. 558 tu fulminantem saepe domuisti Iovem eqs. 1870 Stygias penetrare domos 541 sqq. Ov. tr. V 9, 18 freta saeva m. V 368 sqq.

556 Sen. Ag. 752 regna Ditis Med. 638 Herc. 95 Verg. A. VI 269 Cul. 273 Ov. m. IV 511 Aetna 78 Luc. I 455—Sil. XVII 226 Iovemque detraxi solio Ps. Quint, decl. XV 8 furor ille, qui, si credimus, numina quoque detracta sideribus misit in terras

557 Sen. Phaedr. 195 deum esse Amorem turpis et vitio favens finxit libido…natum per omnis scilicet terras vagum Erycina mittit, ille per caelum volans proterva tenera tela molitur manu regnumque tantum minimus e superis habet: vana ista demens animus ascivit sibi Venerisque numen finxit atque arcus dei 334 puer immitis eqs. Quint. II 4, 26 cum quaerere…iuberent, quid ita crederetur Cupido puer atque volucer et sagittis ac face armatus Isid. or. VIII 11, 80 Myth. Vat. II 35

558 Ov. ex P. IV 8, 76 sacras…manus

559 Verg. A. IV 566 saevasque…faces Ov. m. X 350 Val. I 370

560 Verg. A. VII 679 Volcano genitum X 563 Volcente satum

562 Ov. rem. 746 divitiis alitur luxuriosus amor

563 Sen. Ag. 58 magnis fallax fortuna bonis dial. V 4, 4 in magnis magnae fortunae bonis al.

567 Sen. Phaed. 469 Venus, quae supplet ac restituit exhaustum genus

568 cfr. 394 Ps. Quint, decl. XIV 10 p. (274, 8;) 382, 26 L. amoris affectus, a quo venit omnis laetitia, per quem stat conexio saeculorum Apul. met. XI 2 (Venus) amore sociasti et aeterna subole humano genere propagate

569 Tib. I 9, 76 cum trucibus Venerem iungere posse feris Ov. m. XIV 339 mulcere feras

570 695 Sen. Phaedr. 597 iugali—face Ag. 158 Herc. Oet. 339 Ov. her. IV 121 taedaque accepta iugali m. I 483 tr. IV 5, 33 ex P. III 2, 55 Sil. XVII 73

572 Tac. a. XIV 59 parat Octaviamque coniugem amoliri…nomine patris et studiis populi gravem

575 Sen. dial. XI 7, 2 Caesari quoque ipsi, cui omnia licent, propter hoc ipsum multa non licent clem. I 8, 2 Ag. 264 lex alia solio est, alia privato in toro Cons, ad Liv. 347 non eadem vulgusque decent et culmina rerum; est, quod praecipuum debeat ista domus

577 Sen. Herc. 363 nec coeptus unquam cedat ex animis furor

578 Sen. clem. I 13, 1 placido tranquilloque regi 384 Sen. Med. 219 rapida fortuna ac levis Verg. A. VII 232 fama levis Culex 7 Luc. I 469 vana…fama Curt. IV 4, 2 X 10, 5

590 Tac. a. XV 23 iam senatus uterum Poppaeae commendaverat dis votaque publice susceperat—Ov. ex P. II 5, 76 populi vota m. VIII 71 solus mea vota moratur her. VII 21 XVIII 5 XIX 95 Iuv. XIV 250 Claud. VIII 522

591 937 Ov. m. VIII 490 uteri mala pignora nostri f. II 430 Sil. VI 501—Sen. Phoen. 45 in partem tui Phaedr. 1267 Ov. her. VII 134

592 Suet. Ner. XXXV 3 Poppaeam duodecimo die post divortium Octaviae in matrimonium acceptam Tac. h. IV 10 proximus dies causae destinatur

593 Suet. Ner. XXXIV 4 saepe confessus exagitari se materna specie verberibusque Furiarum ac taedis ardentibus; quin et facto per magos sacro evocare manes et exorare temptavit Soph. El. 488—160; 667; 690 Sen. Med. 870 efferet…gressum Verg. A. II 753

594 24; 570; 722—627 Sen. Oed. 642 cruenta sceptra qui dextra geris Ov. am. III 8, 16 Sil. IX 210—Ov. her. VI 45 tristis Erinys praetulit infaustas sanguinolenta faces m. VI 430

596 Sen. Phaedr. 261 vindicem armemus manum

597 Tac. a. XVI 6 post finem ludicri Poppaea mortem obiit fortuita mariti iracundia, a quo gravida ictu calcis adflicta est; neque enim venenum crediderim, quamvis quidam scriptores tradant…corpus non igni abolitum, ut Romanus mos, sed regum externorum consuetudine differtum odoribus conditur tumuloque Iuliorum infertur Suet. Ner. XXXV 3

598 Sen. Ag. 219 caede impia Hor. c. III 24, 25

599 Luc. IX 64 officium grave manibus Flor. II 16 (IV 6), 2 Caesarem inultus pater et manibus eius graves Cassius et Brutus agitabant

600 Ov. ex P. III 3, 39 pro quibus exilium misero mihi reddita merces m. V 14 meritisne haec gratia tantis redditur?

604 Sen. Troad. 577 mori votum est mihi Herc. Oet. 1324

605 363 Sen. Thy. 731 scelus sceleri ingerit Med, 474 Phaedr, 721 Ag. 151; 169 dial. III 16, 3 Ov. m. VIII 484 Luc. VIII 668

606 sq. Sen. Thy. 245 ferro peremptus spiritum inimicum expuat Cic. or. Philipp. XIV 12, 32 extremum spiritum in victoria effudistis

609 Tac. a. XIV 11 adiciebat crimina longius repetita…cuncta eius (Claudii) dominationis flagitia in matrem transtulit…12 dies natalis Agrippinae inter nefastos esset—88; 959 Ov. m. VI 549 ira feri…tyranni

611 Dio LXI 16, 2a p. 38 B εἰσιόντος Νέρωνος εἰς τὴν Ῥώμην τοὺς τῆς Ἀγριππίνης ἀνδριάντας καθεῖλον eqs. CIL X 1574 (Dessau 226) Q. Volusio Saturn. P. Cornelio Scip. cos. Augustales qui Neroni (eras.) Claudio Caesari August, et Agrippinae (eras.) Augustae l. o. m. et Genio coloniae ludos fecer. (Nordmeyer p. 22 = 274)

612 cfr. 333

613 Sen. Med. 136 movit infelix amor

615 sqq. Sen. Herc. Oet. 1005 quid me flagranti dira persequeris face, Megaera? poenas poscis Alcidae? dabo 1020 iam parcite 1013

616 Ov. m. II 400 natumque obiectat et inputat illis

617 cfr. 114

618 604 Sen. Herc. Oet. 1806 nunc datum est tempus 1965 iam parce Verg. A. IV 433 tempus inane peto Ov. her. VII 178 tempora parva peto

619 sqq. cfr. A. Siegmund, Zur Kritik der Trag. Octavia, Böhm.-Leipa 1911 p. 20; E. Flinck, De Octaviae praet. auctore, Helsingforsiae 1919 p. 2—Sen. Herc. Oet. 941 horridam poenam para eqs. Lucr. VI 1229 letumque parabat

620 Suet. Ner. XLVIII 1 ut erat nudo pede atque tunicatus paenulam obsoleti colons superinduit adopertoque capite et ante faciem obtento sudario equum inscendit quattuor solis comitantibus eqs. 3 aquam ex subiecta lacuna poturas manu hausit et ‘haec est’ inquit, ‘Neronis decoeta’…fameque et iterum siti interpellate panem quidem sordidum oblatum aspernatus est, aquae autem tepidae aliquantum bibit…XLIX 2 legitque se hostem a senatu iudicatum et quaeri, ut puniatur more maiorum, interrogavitque, quale id genus esset poenae, et cum comperisset nudi hominis cervicem inseri furcae, corpus virgis ad necem caedi eqs. Dio LXIII 27, 3 p. 94; 610; 757 B. ἐσθῆτά τε οὖν φαύλην ἔλαβε καὶ ἐπὶ ἵππον οὐδὲν βελτίονα ἀνέβη eqs. 28, 5 ἔπιε διψήσας ὕδωρ ὁποῖον οὐδεπώποτε. 2], ἀντεπιτέθειται ἐπεπώκει Eutr. VII 15—Sen. Herc. 86 adsint…Eumenides,..viperea saevae verbera incutiant manus Ag. 759

621 sqq. Sen. Herc. 750 rapitur volucri tortus Ixion rota, cervice saxum grande Sisyphia sedet, in amne medio faucibus siccis senex sectatur undas,..praebet volucri Tityos aeternas dapes Med. 744 Phaed. 1230 Ag. 15 Thy. 1 Herc. Oet. 942; 1011; 1068 ep. XXIV 18 apoc. XIV 3 Boeth. cons. phil. III 12 metr. 34 Tib. I 3, 74 Hor. c. II 14, 19 longi Sisyphus laboris Prop. II 17, 7; 20, 32 Ov. Ibis 174 quique agitur rapidae vinctus ab orbe rotae 190 versabunt celeres nunc nova membra rotae 167; 173; 178; 192 m. XV 526 am. III 12, 30 al. Sen. Phaedr. 1097 membra pervolvunt rotae Troad. 414 membra raperet Sil. II 248 Culex 237 Hor. c. III 4, 77 Anth. lat. 636, 21 Tityi—ales Claud Mar. Victor II (CSE XVI p. 394) 264 raperentur membra rotatu

624 Tac. a. XV 42 ceterum Nero usus est patriae ruinis extruxitque domum, in qua haud proinde gemmae et aurum miraculo essent eqs. Suet. Ner. XXXI 1 domum a Palatio Esquilias usque fecit, quam primo transitoriam, mox incendio absumptam restitutamque auream nominavit…in ceteris partibus cuncta auro lita, distincta gemmis unionumque conchis erant Plin. XXXIII 3, 54 Nero Pompei theatrum operuit auro in unum diem, quo Tiridati, Armeniae regi, ostenderet. et quota pars ea fuit aureae domus ambientis urbem!—Sen. ep. XVI 8 auro tegat…terram marmoribus abscondas VIII 5 dial. III 21, 1 auro tegi ep. CXV 9 CXIX II Ov. rem. am. 343 gemmis auroque teguntur

625 Sen. Med. 214 armata…cohors Cons. ad Liv. 217 Tac. a. XVI 27 armatae cohortes Petr. fr. 35, 7 B. lex armata sedet circum fera limina Verg. A. II 567 limina Vestae servantem VI 402; 575 Ov. am. I 6, 63 m. X 383 f. I 173—Sen. Herc. Oet. 605 sqq.

626 434 Tac. a. XV 45 (ad v. 240) Dio LXIII 11; 12; 21, 3; 22, 3 p. 76 sqq.; 605; 609 B. Suet. Ner. XXXII 4

627 Tac. a. XIII 9 XIV 26 XV 24 (29 supplicem Arsaciden; 30) Suet. Ner. XIII I Armeniae regem (Tiridatem)…per devexum pulpitum subeuntem admisit ad genua adlevatumque dextra exosculatus est, dein precanti tiara deducta diadema inposuit verba supplicis interpretata praetorio viro multitudini pronuntiante (a. 66) Dio LXII 23 p. 61 LXIII 2, 4 p. 69; 602 B. (Τιριδάτης) ἐς γῆν τὸ γόνυ καθεὶς καὶ τὰς χεῖρας ἐπαλλάξας, δεσπότην τε αὐτὸν ὀνομάσας καὶ προσκυνήσας—Sen. Med. 248 fidemque supplex praesidis dextra peti Verg. A. IV 535 VI 115 Ov. m. VI 352 VIII 271 IX 413

629 256 Sen. Phaedr. 37 veniet tempus, cum Verg. g. I 493 Sil. III 584 al.—375 Verg. g. III 495 dukes animas…reddunt

630 244 Ov. m. IV 110 nocens anima VI 618 sontem animam Suet. Ner. XLVII 3 statim Spiculum murmillonem vel quemlibet alium percussorem, cuius manu periret, requisiit XLIX 3 ferrum iugulo adegit iuvante Epaphrodito a libellis—Ag. 43 daturas coniugi iugulum suae 973 praebeo iugulum tibi Herc. Oet. 991 Sen. ep. XXX 8 gladiator iugulum adversario praestat dial. IX II, 5

631 Suet. Ner. XXXIII 1 destitutus atque ita iam exhaustus et egens XL 2; XLVII 3 Oth. VI 1 eiusdem statione et Gaius fuerat occisus et desertus Nero Dio LXIII 27, 2 P. 92; 610 B. ὑπὸ πάντων ἐγκαταλειφθείς 3 καὶ ὑπὸ τῶν σωματοφυλάκων ἐγκαταλέλειπται Flav. Ios. b. Iud. IV 9, 2 = 493 Eutr. VII 15 Sen. Herc. 317 demersus ac defossus et toto insuper oppressus orbe Troad. 449 sed fessus ac delectus et fletu gravis Med. 20; 208 Ag. 137; 991

632 Flor. I 20, 5 aliorsum vota ceciderunt

633 785 Sen. Oed. 1005 attonita et furens…iam malis cessit pudor Ov. her. IX 145 quo me furor egit?

634 Sen. Troad. 508 cedendum est malis Herc. Oet. 1856 cedite his cunctae malis 466 Ag. 140; 507 Med. 518 dial. I 2, 6 Verg. A. VI 95 Val. IV 308

636 Sen. Herc. Oet. 1805 utinam meis visceribus Alcides foret exsectus infans Oed. 939 in lucem editis gnatis Verg. A. VII 660 X 704 Ov. m. XV 221 Manil. V 143—Ter. Eun. 892 illam aluit parvolam

637 Sen. Thy. 751 (ad 515) Herc. Oet. 1327 saevas…feras Troad. 845 Tib. I 10, 6 Ov. her. XI 1l8 diripiunt avidae viscera nostra ferae her. IV 38 VII 38 m. IV 404 VII 387 Stat. Ach. I 132 Cat. LXIV 152 dilaceranda feris dabor alitibusque

639 cfr. 703

640 750 Sen. Thy. 1 inferorum sede Verg. A. I 205 sedes…quietas Albinov. fr. (FPR p. 352) 22 divumque quietas turbamus sedes

641 Sen. Herc. Oet. 225 parentis proavosque tuos (sic cod. A) ep. LXXVI 12 Verg. A. XII 225 genus a proavis ingens clarumque paternae nomen virtutis 529 Carm. epigr. 654, 1 Sen. ep. CXIV 12 magni nominis virum

643 cfr. 372; 824

644 Sen. Troad. 870 quid iussa cessas agere? Phoen. 91 Med. 895—Herc. 692 conscios vultus tegit Ov. her. IX 126 art. II 583 rem. 100 m. IV 799 X 450 f. III 690

646 Sen. Herc. Oet. 1507 parce iam lacrimis, parens 1965 iam parce, mater, questibus dial. XI 4, 1 parcamus lacrimis nihil proficientibus Stat. s. V I, 179 parce precor lacrimis Sil. III 133 Carm. epigr. 1206, 3 parcite iam lachrimis—Sen. Med. 300 festus Hymenaeo dies

648 Lucr. III 311 iras…ad acres Ov. hal. 39 Sen. dial. IV 19, 4 Luc. II 323 III 142 Sil. IX 422

649 Verg. A. X 263 suscitat iras V 454 XII 108 Ov. m. VIII 474 XIV 495

650 Sen. Troad. 82 non indociles lugere sumus 67

651 Ov. her. XVI 237 mea vuluera sentis m. XII 104 XIV 771 tr. IV I, 41

652 Ov. tr. V II, 7 multo graviora tulisti IV 10, 102 Hor. c. I 7, 30—Claud. V 192 ilia dies potuit nostris imponere finem cladibus 331

654 sqq. cfr. 104 sqq.

658 46; 220 Tac. a. XIV 64 ac puella vicensimo aetatis anno inter centuriones et milites praesagio malorum iam vitae exempta nondum tamen morte adquiescebat. paucis dehinc interiectis diebus mori iubetur, cum iam viduam se et tantum sororem testaretur—Sen. Herc. 1 soror Tonantis—hoc enim solum mihi nomen relictum (ex Verg. A. IV 324) Ov. m. III 266

659 811 977 Ov. tr. II 494 tristis…poena

663 sq. 145 Sen. Herc. Oet. 348 me nuptiali victimam feriat die infestus Ag. 585 victima ante aras cadat Ov. am. II n, 46 victima vota cadet f. I 720 VI 160 ex P. II 9, 26 IV 9, 30

665 Verg. A. V 62 Hor. s. II 5, 4 Luc. I 353 IX 230 Val. V 510 Stat. s. IV 8, 54 al. patrii penates

666 Verg. A. XII 65 perfusa genas VI 686 effusaeque genis lacrimae Ov. Ib. 100 (ad v. 692) am. I 8, 84 udas…genas f. II 406 Stat. s. V 3, 217 quali confusus…fletu

667 160 Verg. A. XI 462 sese et tectis citus extulit

669 sqq. cfr. 275 sqq. Sen. Herc. Oet. 60 illuxit dies Verg. g. II 337 Ov. m. VII 431 Sil. X 621 illuxisse dies Plaut. Pers. 780

674 Ov. tr. IV 7, 5 tua cessavit pietas—Sen. Troad. 1072 metu versos gravi 315 Ag. 246 Ov. m. XIII 663 victa metu (?) pietas

675 Liv. VII 12, 4 metu…conpressam XXIV 24, 9 Sen. dial. V 13, 7 Stat. Th. I 207

676 sqq. cfr. 291 sqq.

677 Sen. Troad. 255 Hor. c. III 14, 7 clari ducis Liv. IX 7, 15 al.—Cons, ad Liv. 452 fregerunt ambo Punica bella duces

678 Sen. Phoen. 292 civibus pacem dare, patriae quietem Herc. Oet. 1684 gentibus…dedit leges

679 Sen. Phaedr. 983 tradere turpi fasces populus gaudet Hor. s. I 6, 15 honores saepe dat indignis Ov. ex P. IV 9, 4 bis senos fasces quae tibi prima abit

680 Sen. Herc. Oet. 752 domuit feras Verg. A. VI 80 fera orda domans Ov. tr. III 10, 5 fera gens II, 9 f. III 86

681 sq. Tac. Agr. 13 domitae gentes, capti reges Sen. Herc. 737 cruentos carcere includi duces Verg. A. VI 734 Ov. ex P. I 6, 37—Ov. ex P. III 4, 109 Luc. VIII 342 capti…reges

684 Ov. m. II 17 fulgentis imago

687 cfr. 853; 688 cfr. 851—698 Verg. A. II 2 toro…ab alto VI 603 altis…toris

688 421; 615; 851 Sen. Phoen. 565 haec telis petis flammisque tecta Ciris 424 flamma delubra petivi Ov. tr. I 1, 82 infesto…igne peti Luc. VII 261

689 Lucr. II 49 Ov. her. XIV 56 tr. II 179 fera tela

690 73; 160 Sen. Herc. Oet. 700 quid pavido territa vultu…fert in medium regina gradum? Med. 870 quando efferent…gressum? Verg. A. II 753

691 Sen. Herc. Oet. 478 quod esse secretum petis Verg. A. VIII 463 secreta petebat Hor a. p. 298

692 Sen. Phaedr. 1121 cur madent fletu genae? Phoen. 441 Troad. 409; 965 (ad 329) Oed. 953 Cat. LXVIII 55 Ov. Ib. 100 fletu madidis…genis art. III 378 m. VIII 210 XI 418 tr. III 5, 12 Stat. Th. V 728 Anth. lat. 893, 3 al.

693 760 Sen. Oed. 205 adest petitus omnibus votis Creo Med. 399 dies tanto petitus ambitu Verg. A. VI 51 vota precesque III 261 votis precibusque exposcere VI 51 XI 157 Ov. am. III 7, 2 votis saepe petita meis Stat. s. I 2, 68 V 2, 159

695 142 Sen. Ag. 158 Herc. Oet. 339 iugales faces Phaedr. 597 Cat. LXIV 302 taedas, voluit celebrare iugalis Ov. her. IV 121 m. I 483 tr. IV 5, 33 Claud. app. V 52 al.

698 687 Ov. f. V 520 non altis incubuere toris am. I 4, 15 cum premet ille torum art. II 712 f. II 795

699 Val. III 177 te…videbit attonitus

700 Sen. Herc. 918 date tura flammis Herc. Oet. 577 (coniunx) ture flammas pascat et placet deos cana rigentem populo cinctus comam Verg. A. VIII 106 tura dabant Tib. III 3, 2 Ov. m. XI 577 superis pia tura ferebat f. II 631 dis generis date tura tr. V 5, II

701 Ov. f. I 360 spargitur…mero

702 Luc. II 361 Mart. XII 42, 3 velarunt flammea voltus Petr. XXVI 1 Claud, rapt. II 325 Sen. Herc. 355 caput velata Ag. 583 Verg. A. III 545 Ov. m. I 382; 398 f. III 363

703 Sen. Herc. 357 laterique adhaeret Verg. A. IV 73 haeret lateri IX 69 Ov. am. I 13, 6 lateri nunc bene iuncta meo m. II 449

704 Sen. Troad. 1088 sublimi gradu incedit Ithacus

705 Sen. Troad. 465 incessu fuit habituque Phaedr. 829 regium in vultu decus gerens Herc. 329 (ad v. 436) Verg. A. I 315 virginis os habitumque gerens VIII 722 sq. Sil. VIII 464 Tac. a. XVI 32 habitu et ore Stat. Th. I 188 gerit ore minas

706 Verg. A. V 141 spumant freta II 209 Ov. ex P. II 2, 35 spumante salo Luc. IX 1003

707 Cat. LXIV 373 accipiat coniunx (Peleus) felici foedere divam

708 Sen. Thy. 970 festum diem, germane, consensu pari celebremus Claud, c. min. XVIII 17 consensuque pares Carm. ep. 1189, 12 consesuque pari

712 Suet. Iul. VII 2 confusum eum somnio proximae noctis (Ladek, Eranos p. 195)

713 Sen. Med. 123 mente vesana feror fr. 34 H. perturbatae mentis Verg. A. XI 3 turbataque funere mens XII 599 mentem turbata Liv. VII 26, 5 territum…visu…ac mente turbatum Ov. her. XVIII 30 mente feror tr. III 3 47 turbabere mente Sil. X 449 XV 437 Stat. Th. V 240 turbata…inferor

714 Sen. Phaedr. 375 viribus defecta Lactant. I 3, 15 et sensu deficimur et verbis—Sen. Herc. 875 laeta dies Ov. f. I 87 al.

715 Sen. Thy. 699 atrum…sidus Sil. I 462 Soph. El. 19 μέλαινά τ᾽ ἄστρων ἐκλέλοιπεν εὐφρόνη—Plaut. Amph. 276 nox concedit die Luc. II 459 polus cum cesserit euro Verg. A. V 721 Val. V 107

716 Sen. Phoen. 6464 iunge complexus prior 717 Ov. f. I 371 resolutaque somno m. VII 328—Sen. Ag. 60 placidam quietem Phaedr. 1126 Lucr. I 463 Varro Atac. fr. VII 2 B. (apud Senecam ep. LVI 6) Verg. A. I 691 5 V 836 IX 187 Ciris 343 Ov. m. IX 469 f. I 205 VI 331 Stat. s. II 2, 140

718 Tac. a. XIV 60 (ad 780)

719 Sen. Troad. 409 quid, maesta Phrygiae turba, laceratis comas eqs. epigr. 39 B. ( = Anth. lat. 429), 4 Tib. I 3, 31 Ov. art. III 238 resolve comas Claud. XXVIII 153

720 Verg. A. VII 400 matre,..Latinae Ov. f. IV 133—Sen. Phoen. 387 flebiles questus cies Troad. 63 turba…planctus date Herc. Oet. 1895

721 Tac. a. XIV 10 erant qui crederent sonitum tubae collibus circumeditis planctusque tumulo matris audiri Dio LXI 14, 4 p. 36; 588 B.—Lucr. VI 155 terribili sonitu Verg. A. IX 503 (Cyprian. Gall. iudic. 187) at tuba terribilem sonitum V 139 g. IV 72 Enn. ann. 140 V. Hor. c. I 1, 24 Ov. m. XII 276 XV 784 Sen. dial. IV 2, 4 Sil. I 368 V 189

722 17 Sen. Herc. 445 sparsam cruore 1217 Ag. 448 Med. 709

723 Luc. II 509 Calpurn. IV 1 Val. V 519 vultu minaci Sen. dial. III 1, 3—Sen. Thy. 251 geminas faces Megaera quatiens Prop. I 3, 10 Sil. V 220

725 Sen. Oed. 582 subito dehiscit terra et immense sinu laxata patuit Herc. 285 scissa cum vasto impetu patuere Tempe Med. 377 ingens pateat tellus Verg. A. XI 680 ingens…hiatus Prop. IV 1, 149 cavo tellus diducat hiatum Ov. her. III 63 Petr. CXXI, 101 Luc. III 261 subito tellus absorbet hiatu V 82 Sil. IX 540 XIV 239 ingentem telluris hiatum

726 Sen. Oed. 661 tori iugalis Stat. s. III 5, 69—838 Verg. g. III 236 Hor. s. I 4, 30 praeceps fertur Sen. dial. V 12, 4 VII 13, 4 Luc. IX 122 Sil. XII 538

728 Verg. A. II 739 lassa resedit

729 Tac. a. XIII 45 agentem (Poppaeam) in matrimonio Rufri Crispini, equitis Romani, ex quo filium genuerat XV 71 Plut. Galb. 19 Suet. Ner. XXXV 5 privignum Rufrium Crispinum Poppaea natum, impuberem adhuc, quia ferebatur ducatus et imperia ludere, mergendum mari, dum piscaretur, servis ipsius demandavit—Sen. Herc. 837 comitante turba Ov. m. VI 594 X 9 am. I 7, 37 f. V 645 Sil. XI 462 XIII 276 Stat. Ach. I 27 Verg. A. II 40; 370; 580

730 769 Sen. Thy. 522 meosque potius amplexus pete 508 complexus mihi redde expetitos Verg. A. V 733 VIII 615 Ov. her. XIV 69 XVI 266 m. VI 605 Val. Max. IX 13 ext. 4 Sil. VI 447 Stat. s. I 2, 36

731 Verg. A. I 256 oscula libavit XII 434 Sil. I 104 Stat. Th. X 63 Claud. VIII 369 c. min. XXX 99

732 Suet. Ner. XLIX 3 iamque equites appropinquabant;..quod ut sensit, trepidanter effatus ἵππων eqs.’ ferrum iugulo adegit iuvante Epaphrodito a libellis (Nordmeyer p. 14 = 266; Ladek, Frage p. 32 = 868)

733 Tac. a. XVI 17 f Rufrius Crispinus…quondam praefectus praetorii et consularibus insignibus donatus ac nuper crimine coniurationis (vd. XV 71) in Sardiniam exactus accepto iussae mortis nuntio semet interfecit—752 Sen. Oed. 1037 telum an patenti conditum iugulo imprimam ep. IV 8 Ov. m. XIII 458 iugulo vel pectore telum conde meo her. XIV 5 tr. I 1, 43 Luc. I 376 Sil. II 259

734 sq. 123 Sen. Oed. 244 curam…maior excussit timor Verg. A. VII 458 olli somnum ingens rumpit pavor, ossaque et artus Sen. Troad. 168 pavet animus, artus horridus quassat tremor Phoen. 530 Phaed. 1034 os quassat tremor Oed. 659 et ossa et artus gelidus invasit tremor 1059 horridus morbi tremor Herc. Oet. 706 vagus per artus errat excussos tremor eqs. 1355 Herc. 414 Thy. 763 artus…atque ossa Verg. A. II 120 III 29 VII 446; XI 424 XII 447 V 199 creber anhelitus artus aridaque ora quatit Ov. her. III 82 V 38 m. X 423 gelidus nutricis in artus ossaque…penetrat tremor Stat. Th. IX 259 volvuntur artus oraque 857 tremor ora repens ac viscera torsit IV 497 Paulin. Petric. III (CSE XVI p. 71) 198 oraque et artus perfudit pallor Thes. l. l. II 714, 44

736 745 Sen. Ag. 134 invidia pulsat pectus Luc. VII 608 pectora pulsans spiritus

738 Luc. III 36 cladem manesque minentur

740 Claud. XXVII I omnia quae sensu volvuntur vota diurno, pectore sopito reddit arnica quies Accius in Bruto fr. 2, 1 R. Lucr. IV 962 Petr. fr. 30 ( = Anth. lat. 651)—785 Sen. Med. 47 mens intus agitat Verg. A. IX 187

741 Sen. Med. 912 arcane…sacro Verg. A. IV 422 arcanos…sensus

742 Sen. Med. 285 regii thalami toros Oed. 20 thalamos…et diros toros

743 Ov. m. IV 184 VII 143 amplexibus haerent ex P. I 9, 19 Val. I 316 Sil. XIII 297

745 736 Sen. Herc. 1100 percussa souent pectora palmis Troad. 64 ferite palmis pectora et planctus date 114 Herc. Oet. 1857 apoc. XII 3, 51 caedite maestis pectora palmis Verg. A. I 481 Ov. m. III 481 V 473 X 723 percussit pectora palmis II 341; 584 XII 234 art. I 535 Carm. epigr. 398, 7 al.—Sen. Troad. 468 fusam…comam Oed. 403; 439 Ag. 314 Tib. II 5, 66 Ov. rem. 594 f. IV 458 Luc. II 32 IX 172 al.

746 Tac. a. XIV 60 (Octavia) movetur primo civilis discidii specie

747 Sen. Herc. Oet. 359 patrio lare Herc. 379 Ag. 392a; 782 Ov. rem. am. 237 Luc. I 278 al.

749 935 Sen. Phoen. 399 clarum nomen Herc. 359 ep. LXIV 3 Verg. A. XII 225 Ov. m. VI 425 f. II 733 al.

751 Sen. Phaedr. 1241 aeterna domo

753 Suet. Ner. XIII 2 imperator consalutatus laurea in Capitolium lata lanum geminum clausit tamquam nullo residue bello (a. 66) Luc. I 61 pax missa per orbem ferrea belligeri compescat limina Iani—776; 806 Herc. 123 movenda iam sunt bella

754 Sen. Herc. 311 meliora mente concipe atque animum excita

755 Moret. 118 pulsoque timore Verg. A. V 812 pelle timores Sil. VI 592

756 Flav. Ios. ant. Iud. XX 8, 11 = 195 τῇ γυναικὶ Ποππαίᾳ, θεοσεβὴς γὰρ ἦν—Sen. Oed. 199 delubra petunt 303 sanctas victima ante aras stetit Ag. 392a delubra et aras caelitum (cfr. Acc. 593 R.)…supplex adoro, vota superis solvite Verg. g. IV 545 Ov. Ib. 463 sacras…ad aras Dracont. Rom. VIII 488 delubra petens intravit ad aras

757 981 Sen. Herc. 899 caesisque meritas victimis aras colam 877 Med. 39 caedam dicatis victimas altaribus Ov. m. XV 794 victima nulla litat Mart. X 73, 6 Suet. Oth. VIII 3 victima Diti patri caesa litavit

758 Verg. A. VI 390 somni noctisque soporae Sil. III 216 somni noctemque

759 Sen. Tr. 1136 terror attonitos tenet utrosque populos Ps. Quint, decl. X 17 p. 204, 10 L. attonitis agitata terroribus Ov. m. I 202 III 40 IV 802—Soph. El. 644 ἃ γὰρ προσεῖδον νυκτὶ τῇδε φάσματα…εἰ δ᾽ ἐχθρά, τοῖς ἐχθροῖσιν ἔμπαλιν μέθες

760 sq. 693 Sen. Herc. Oet. 292 vota, quae superis tuli,…meas audistis, o superi, preces 1691 ad superos preces…aut in vota Troad. 694 preces placidus pias patiensque recipe Verg. A. III 437 prece numen adora, Iunoni cane vota 261 Ov. in. VII 449 pro te…vota publica suscipimus IX 305 f. VI 245 Sil. XII 327 al.—Ov. tr. I 3, 41 hac prece adoravi superos

762 Sen. Herc. 193 omnes fama per urbes garrula laudet Herc. Oet. 206 Iolen fama loquetur Ov. m. IX 137 ex P. II 9, 3—Luc. VIII 782 Mart. XII 4, 4 fama loquax

763 Sen. Oed. 716 furta sequi Iovis Ov. m. III 6 quis enim deprendere possit furta Iovis? Verg. g. IV 346 Sil. XIII 615

764 Sen. Phaedr. 301 (ad 205 sq.)

765 Ov. her. (VIII 68) XVII 46 pluma tectus adulter erat (Iuppiter) m. XIV 499 plumis…teguntur Petr. CXXVI 18

767 Sen. Herc. Oet. 301 taurum trucem Ov. m. VIII 297 truces…tauri her. IV 166

768 Stat. s. I 2, 134 sqq.

769 cfr. 730

772 207 Sen. Med. 820 fulvo clusus in auro Verg. A. VII 279 fulvum…aurum X 134 XI 776 Ov. m. X 648 al.

773 Verg. A. VI 877

774 Verg. A. VII 363 Phrygius…pastor Stat. Ach. I 20 pastor Dardanus Val. I 549 Sil. VII 465

776 806 Verg. A. VI 86 VII 41 horrida bella XI 96 Sil. I 630 XIII 451 Stat. Th. IV 601 s. III 3, 170 al.

778 436 Sen. Phaedr. 989 sed quid citato nuntius properat gradu?

779 Sen. Herc. Oet. 1414 anhelum pectus Verg. A. VI 48 pectus anhelum Ps. Quint, decl. VIII 8 p. 153, 10 L. Val. II 233 Sil. XII 418 XVI 391 XVII 556 Stat. Th. II 672 IX 402 XII 244 Claud. VII 30 carm. min. XXX 173

780 sqq. Tac. a. XIV 60 (Octavia) movetur tamen primo civilis discidii specie domumque Burri, praedia Plauti, infausta dona accipit; mox in Campaniam pulsa est addita militari custodia. inde crebri questus nec occuiti per vulgum, cui minor sapientia <et> ex mediocritate fortunae pauciora pericula sunt. His (lacunam statuit Nipperdey) tamquam Nero paenitentia flagitii coniugem revocavit Octaviam. 61 Exim laeti Capitolium scandunt deosque tandem venerantur; effigies Poppaeae proruunt, Octaviae imagines gestant umeris, spargunt floribus foroque ac templis statuunt. itur etiam in principis laudes strepitu venerantrum. iamque et Palatium multitudine et clamoribus complebant, cum emissi militum globi verberibus et intento ferro turbatos disiecere; mutataque, quae per seditionem verterant, et Poppaeae honos repositus est. quae semper odio, tum et metu atrox, ne aut vulgi acrior vis ingrueret aut Nero inclinatione populi mutaretur, provoluta genibus eius eqs. hist. I 78

782 Tac. a. XIV 51 Caesar duos praetoriis cohortibus imposuerat Faenium Rufum…Sofonium Tigellinum Dio LXII 13, 3 p. 52 (ad 844)

783 Luc. X 529 sed non auctore furoris sublato cecidit rabies

784 577 Sen. Phaedr. 343 concepti signa furoris Verg. A. IV 501 furores concipit Ov. m. II 640 Ciris 164 Amm. XIV 2, 14 concepta rabie

785 740 Sen. Thy. 339 quis vos exagitat furor? 27 Phoen. 557 quis tenet mentem furor? nat. q. V 18, 6 Iuv. XIV 284 mentes agitat furor Sil. XVI 540—633 Sen. dial. V 3, 6 rabies eius effrenata et atonita Phoen. 302 pectus attonitum furit Troad. 442 mentis attonittae stupor Thy. 260 tumultus pectora attonitus quatit Oed. 1005 attonita et furens Anth. lat. 878, 16

787 Hor. c. I 3, 26 ruit per vetitum nefas Luc. V 312 ipse per omne fasque nefasque rues? Prud. per. X 515

789 803 (Nordmeyer p. 56 = 308)

793 Sen. Phoen. 299 illos ira piaecipites agit ep. LXXXV 39 praecipites agit dial. V 20, 4 Verg. A. III 682 praecipites metus acer agit V 456 Val. VIII 131 Thes. l. l. I 1371, 70

794 Sen. Phaedr. 797 marmore clarius Prop. II 31, 9 claro surgebat marmore templum Ov. m. XI 359

795 Verg. A. VIII 593 X 869 acre caput fulgens Ov. m. XIII 700 signis fulgentibus acre VIII 26—Verg. A. I 315 virginis os habitumque gerens Ov. m. XIII 733 virginis ora gerens V 553

796 Luc. VII 313 saevum ferrum

797 Sen. Thy. 60 membra per partes eant discerpta Arnob. VI 16 Capitolinos Ioves diducere in membra resolutos

799 Ov. m. III 248 fera facta

802 Sen. Med. 17 coniugi letum novae Ag. 749 Ov. m. V 152

805 439 Sen. Herc. 41 Phaedr. 618 iussa exsequi Herc. Oet. 538 Verg. A. IV 396 Tac. h. I 80 II 39 IV 81

806 753; 776 Ov. am. II 6, 25 f. V 556 fera bella movere her. XIII 64; 59 m. VII 212 XI 298 XII 418 tr. V 10, 15 al. fera bella Sil. XI 216

810 Sil. XVII 226 (ad 556)

811 Verg. ecl. IX 5 nunc victim tristes—272; 659; 977 Culex 233 Luc. VII 771 tristes…poenae Verg. A. X 617 pio det sanguine poenas II 366 VII 595 XI 592 Ov. f. IV 239 meritas do sanguine poenas m. IX 579

813 Ov. m. XIII 3 impatiens irae—Verg. VIII 230 IX 736 Stat. Th. XI 253 fervidus ira Sen. Herc. 946 iraque totus fervet Augustin. conf. IX 9, 19

815 Ov. m. X 205 lyra pulsa Laus Pis. 166; 169; 171

817 Sen. Troad. 1103 in media Priami regna Verg. A. XII 545 Priami regnorum eversor Achilles II 22—Ov. m. XII 550 immeritas urbes…diruit tr. I 2, 79 claram…ad urbem

818 437 Sen. Ag. 5 en horret animus Med. 670 Verg. A. II 12 animus meminisse horret Stat. Th. VIII 108 Claud. XV 7

819 Sen. Phaedr. 334 puer immitis Troad. 644 immites deos—Lucr. III 296 vis violenta V 964; 1270

822 cfr. 264—Cic. in Pis. IX 21 ex civili cruore

823 Sen. Herc. Oet. 1871 populisque madens Ov. m. I 149 caede madentes XIII 389 XIV 199 Sen. dial. IV 35, 5 Luc. II 103 Val. I 225 II 274 Mart. IX 70, 4 al.

824 643 Verg. A. XI 285 tulisset terra viros III 95 Cic. Tusc. I 42, 101

826 Sen. Herc. Oet. 1719 impium scelus

829 Sen. nat. q. VI 1, 9 in aperto spiritum reddam

830 Sen. Thy. 742 aras sanguine extinguens, suo Herc. Oet. 339 (ad 264)

831 Tac. a. XV 38 Suet. Ner. 38 Dio LXII 16 p. 55; 598 B.—Sen. Herc. 998 saxa concidant Phoen. 345

833 Verg. A. VI 276 malesuada fames ac turpis egestas Sen. dial. IX 11, 9 egestas et fames et mendicitas Luc. IV 94 VI 108 saeva fames Tac. a. XII 43 frugum quoque egestas et orta ex eo fames Claud. III 31 sqq. Anth. lat. 731, 19

838 Ov. m. II 69 (= Sen. dial. I 5, 10) ne ferar in praeceps Luc. VII 414 Val. Max. IV 1 praef. Tac. h. IV 29 ad pugnam temeritate inani ferebantur

839 Sen. Oed. 518 malo domitus gravi Ag. 959 domita…malo Troad. 349 Ov. m. IX 74 Liv. II 54, 10 malo domandam tribuniciam potestatem—cfr. 250; 431 Ov. tr. IV 6, 2 premenda iugo

841 Sen. Ag. 155 coniugi nomen sacrum Verg. A. XI 158 sanctissima coniunx Ov. m. XV 836

842 Verg. A. IV 688 oculos conata attollere Ov. m. II 448 VI 605 f. I 283 Sen. dial. IX 1, 9 X 2, 3 ben. I 3, 1 Tac. h. IV 14 al.—Claud. III 260 fracta metu

844 sq. Tac. a. XIV 51 (ad 782) Dio LXII 13, 3 p. 52; 597 B. Τιγελλῖνον δέ τινα Σωφρόνιον, ἀσελγείᾳ τε καὶ μιαιφονίᾳ πάντας τοὺς καθ’ ἑαυτὸν ἀνθρώπους ὑπεράραντα, σὺν ἑτέρῳ τινὶ (Ῥούφῳ) ἐπὶ τὴν τῶν δορυφόρων ἀρχὴν κατέστησεν—Sen. Herc. Oet. 602 Ov. tr. IV 5, 14 rara fides f. III 386 nota fides ex P. III 1, 93 nota…probitas

846 Tac. a. XIII 48 cohorte praetoria, cuius terrore et paucorum supplicio rediit oppidanis concordia XIV 61 (ad 780)—Verg. A. V 801 furores compressi Cic. pro Mur. XI 24

850 237 Sen. Phoen. 467 impium ensem Ag. 986 impium ferro caput demetere

851 688 Sen. Phoen. 663 patriam, penates, coniugem flammis dare Ov. m. XII 551 inque meos ferrum flammamque penatis inpulit

853 687 Sen. Phaedr. 95 solio ut…regis inferni abstrahat—Ov. tr. III 11, 15 coniuge cara V 1, 39 f. V 525 Thes. l. l. IV 342, 44; 343, 71

855 Verg. A. III 228 vox…dira—Sen. Herc. 643 debitas poenas dabit 729 Oed. 976 Ov. m. VI 538 tr. II 516 f. V 648 debita poena tr. V 3, 40 poena Pentheos umbra vacet

856 Sen. ben. III 10, 3 quam poenam…constituimus? clem. I 22, 3 II 3, 1 apoc. XIV 4 Tac. a. XIV 48

857 Sen. Phoen. 266 (ad 359) Med. 423 hic faciet dies, quod nullus umquam taceat Verg. A. IX 447 nulla dies umquam memori vos eximet aevo Cat. LXIV 232; 322

858 (Verg. A. I 57 temperat iras Sen. dial. III 7, 1)

859 Ov. ex P. I 1, 49 merui…principis iram tr. II 29

861 227

862 Sen. Troad. 624 torpetque vinctus frigido sanguis gelu

863 Sen. Herc. Oet. 909 cur tuas damnas manus? Curt. X 9, 15 ne temere commilitonum fidem damnarent III 6, 6 V 12, 4 VI 4, 9 Luc. VIII 126

865 Sen. Ag. 31 cepi nefas

868 Sen. Med. 266 tu, tu malorum machinatrix facinorum, cui feminae nequitia ad audenda omnia, robur virile est Phaedr. 559 dux malorum femina, haec scelerum artifex 687 o scelere vincens omne femineum genus, o maius ausa matre monstrifera malum

869 Sen. Phaedr. 828 instruitur omni fraude feminea dolus Herc. Oet. 1468 hos struxit dolos Verg. A. II 152 dolis instructus Ov. m. XV 479 instructum pectora Sen. ep. CV 4 nulli non ad nocendum satis virium est

870 Ov. m. IX 677 vires tortuna negat—Sen. Phoen. 165 inexpugnabilem Ov. m. XI 767

871 Ov. her. XIV 132 vires subtrahit ipse timor tr. I 1, 94 vires fregerit ira Sen. dial. XII 1, 2 al.

873 Ov. f. III 198 tolle preces

874 438—Tac. a. XIV 64 (ad 658)

875 381

876 Cic. Tusc. disp. III 12, 26 cum tumor animi resedisset Sen. dial. V 2, 5 tempus, quo resideret tumor publicus

877 Sen. Herc. 169 illum populi favor attonitum fluctuque magis mobile vulgus aura tumidum tollit inani Phaedr. 488 non aura populi…non fragilis favor Thy. 351 numquam stabilis favor vulgi Ov. f. IV 867 populique favorem

879 Sen. Ag. 90 vela secundis inflata notis Verg. A. VII 23 ventis implevit vela secundis atque…vexit III 683 Ov. m. XIII 418 XIV 226 tr. V 5, 60 al. Ps. Quint, decl. XII 16 p. 232, 21 L.

882 Sen. dial. VI 16, 3 (Cornelia) Tiberium Gaiumque, quos etiam qui bonos viros negaverit magnos fatebitur, et occisos vidit et insepultos 4 Cornelia Livi Drusi clarissimum iuvenem inlustris ingenii vadentem per Gracchana vestigia inperfectis tot rogationibus intra penates interemptum suos amiserat incerto caedis auctore X 6, 1 Luc. VI 795 vidi ego laetantes popularia nomina Drusos, legibus immodicos ausosque ingentia Gracchos—Sen. Herc. Oct. 207 miseranda mei fata parentis Cons, ad Liv. 95 miseranda parens

885 Verg. A. I 10 insignem pietate virum Hor. s. II, 3 97 clarus erit, fortis, iustus ep. I 7, 46 fortis causisque agendis clarus

886 Sen. Herc. 186 pectore forti Verg. A. IV 11 forti pectore II 349 VIII 150 Ov. m. II 754 XI 462

887 Sen. Herc. 1048 Phaedr. 695 leto dedit Herc. Oet. 1747 Verg. A. V 806 XI 172 XII 328 Ov. her. II 147 al.

890 Hor. s. I 6, 57 pudor prohibebat plura profari Ov. m. IX 328 lacrimaeque dolorque impediunt prohibentque loqui XI 708 plura dolor prohibet Carm. epigr. 670, 1 prohibet dolor ipse fateri

894 Sen. Herc. Oet. 859 quicquid ad mortem trahit Verg. A. V 624 traxerit ad letum 786 poenam traxe per omnem Ov. tr. III 6, 15 me in poenam fata trahebant

896 Sen. Herc. 199 humilique loco sed certa sedet sordida parvae fortuna domus; alte virtus animosa cadit Phaedr. 1127; 1136 metuens caelo Iuppiter alto vicina petit; non capit umquam magnos motus humilis tecti plebeia domus, circa regna tonat Ag. 96 Oed. 8 Herc. Oet. 644 Hor. c. II 10, 9 Ov. rem. am. 370 Stat. s. II 7, 90 Herod. VII 10 E—Verg. A. VIII 455 ex humili tecto

897 Sen. nat. q. III 27, 10 procellaeque quatiunt mare—Verg. g. II 461 A. X 101; 526 XII 546 Ov. m. VI 638 al. domus alta

903 Verg. A. IV 436 culatam morte

911 Ov. f. VI 241 mens quoque numen habet 543 I 90 II 642 her. XV 158 Iuv. X 365 XIV 315 nullum numen habes, Fortuna

913 23 Sen. Herc. 68 regnare mundo Ov. m. I 241 (Sen. nat. q. IV pr. 19) qua terra patet, fera regnat Erinys XI 14 her. VI 45 Verg. A. II 337 Culex 246 Claud. rapt. Pros. I 226 tristis Erinys

914 Sen. Ag. 670 non…tristis aedon,…non…tectis Bistonis ales lugere tuam poterit digne conquesta domum Herc. 1227 quis vos…deflere digne poterit? Vell. II 67, 1 huius totius temporis fortunam ne deflere quidem quisquam satis digne potuit Val. Max. V 3, 4 qui talem Ciceronis casum satis digne deplorare possit IX 2, 1 Sen. Thy. 684 quis queat digne eloqui?—Tac. a. XIV 63 (ad 933)—Soph. El. 1075

916 Sen. Herc. Oet. 201 cur mea nondum capiunt volucres brachia plumas?…referam querulo murmure casus

918 Verg. A. III 258 in silvam pinnis ablata refugit XI 867 pimnis aufertur

919 Liv. IX 6, 9 fugere conloquia et coetus hominum Plin. VI 17, 54 Paulin. Nol. c. 225

921 Sen. Herc. 146 pendet summo stridula ramo pinnasque novo tradere soli gestit querulos inter nidos Thracia paelex Ag. 670 verno mobile carmen ramo cantat tristis aedon Herc. Oet. 204 Verg. A. VII 67 ramo frondente pependit g. IV 511 populea maerens philomela sub umbra…ramoque sedens miserabile carmen integrat—Hor. c. III 25, 13 vacuum nemus

924 82 Sen. Herc. 183 gens hominum fertur rapidis obvia fatis Oed. 980 fatis agimur, cedite fatis eqs. Phaedr. 978 res humanas ordine nullo fortuna regit eqs. 1142 Manil. IV 14 Iuv. IX 32 fata regunt homines Ov. m. IX 434 Tac. a. XIII 19 Soph. El. 860—Sen. Oed. 983 mortale genus Herc. 448 Herc. Oet. 1433 Ov. m. I 188; 260 al.

925 sq. 751 Sen. nat. q. III pr. 7 nihil stabile ab illa (fortuna) datum esse Tac. a. XIII 19

926 Sen. ep. LXXVI 13 stabilis et firma Cic. de fin. II 27, 86 III 8, 29 stabile et firmum Lael. XVII 62 off. I 2, 6 Brut. XXX 114

927 Sen. Med. 569 variique casus Troad. 262 variosque casus ep. XCIV 73 Verg. A. I 9 tot volvere casus 204 X 352 per varies casus Sil. V 530 VI 121 Tac. a. XIII 42

929 Sen. dial. XI 14, 3; 15, 2

931 Soph. El. 153 οὔτοι σοὶ μούνᾳ, τέκνον, ἄχος ἐφάνη βροτῶν eqs.

933 sqq. Tac. a. XIV 63 (ad 658) non alia exul visentium oculos maiore misericordia adfecit. meminerant adhuc quidem Agrippinae a Tiberio, recentior Iuliae memoria obversabatur a Claudio pulsae; sed illis robur aetatis adfuerat; laeta aliqua viderant et praesentem saevitiam melioris olim fortunae recordatione adlevabant (Nordmeyer p. 25 = 277; Cima, Riv. di fil. XXXIV, 1906, 537; Ladek, Frage p. 7 = 679)

933 Plin. VII 13, 57 Agrippina Germanici noviens (mater) Suet. Cal. VII 1 (Germanicus) habuit in matrimonio Agrippinam, M. Agrippae et Iuliae filiam, et ex ea novem liberos tulit

936 Sen. Herc. 39 toto deus narratur orbe Ov. am. I 8, 10 fulget in orbe dies Oros. hist. I prol. 12 toto orbe fulserunt—749 Sil. X 163 nomen in Umbro clarum…populo

937 Sen. Ag. 33 fert uterum gravem Oed. 637 Phoen. 535 Ov. m. X 495 gravem…uterum III 344 her. IV 58 enixa est utero

938 279

939 Tac. a. V 3 (Tiberius) in nurum ne id quidem confingere ausus adrogantiam oris et contumacem animum incusavit eqs. VI 25 de Agrippina auditum, quam interfecto Seiano spe sustentatam provixisse reor, et postquam nihil de saevitia remittebatur, voluntate exstinctam, nisi si negatis alimentis adsimulatus est finis, qui videretur sponte sumptus eqs. Suet. Tib. LIII 1 nurum Agrippinam…Pandatariam relegavit conviciantique oculum per centurionem verberibus excussit; rursus mori inedia destinanti per vim ore diducto infulciri cibum iussit. sed et perseverantem et ita absumptam criminosissime insectatus est eqs. Dio LVIII 22, 4 p. 609 B. Sen. ep. LXXXV 27 captivitatem, verbera, catenas, egestatem 41 rem. fort. XVI 9 mors, exilium, luctus, dolor Med. 337 Verg. g. III 208 verbera pati A. II 638 exiliumque pati Tac. a. I 58 catenas…iniectas perpessus sum Hor. c. III 11, 45 saevis oneret catenis Sil. XIII 609 Stat. Th. 562

942 Tac. a. II 84 soror Germanici Livia nupta Druso duos virilis sexus simul enixa est. quod rarum laetumque etiam modicis penatibus tanto gaudio principem adfecit, ut non temperaverit, quin iactaret apud patres nulli ante Romanorum eiusdem fastigii viro geminam stirpem editam IV 3 hanc (Liviam Seianus) ut amore incensus adulterio pellexit,..atque illa, cui avunculus Augustus, socer Tiberius, ex Druso liberi, seque ac maiores et posteros municipali adultero foedabat eqs. sed magnitude facinoris metum, prolationes, diversa interdum consilia adferebat. 8 venenum…Druso datum per Lygdum spadonem 10 corrupta ad scelus Livia Seianum Lygdi quoque spadonis animum stupro vinxisse eqs. VI 2 quasi recens cognitis Liviae flagitiis ac non pridem etiam punitis atroces sententiae dicebantur in effigies quoque ac memoriam eius Dio LVII 22, 2 LVIII 11, 6 p. 584; 600 B.

943 Liv. XXVIII 22, 5 facinus…foedum ac ferum

944 Tac. a. XIII 32 post Iuliam Drusi filiam dolo Messalinae interfectam 43 Iuliam Drusi filiam Sabinamque Poppaeam ad mortem actas Suet. Claud. XXIX 1 Iuliasque alteram Drusi, alteram Germanici (de hac vd. Dio LX 8, 5 p. 671 B.) filiam, crimine incerto nec defensione ulla data occidit 43 Sen. apoc. X 4 iste (Claudius) hanc mihi gratiam rettulit, ut duas Iulias proneptes meas occideret, alteram ferro alteram fame,..die mihi, dive Claudi, quare quemquam ex his, quos quasque occidisti, antequam de causa cognosceres, antequam audires, damnasti? Dio LX 18, 4 p. 680 B. (Ladek p. 38; Frage p. 8 = 680)—Verg. A. I 382 fata secutus IX 204 950 Iuv. XIV 329 Narcissi, indulsit Caesar cui Claudius omnia, cuius paruit imperiis uxorem occidere iussus

951 Tac. a. XI 38 tunc primum (Messalina) fortunam suam introspexit ferrumque accepit, quod frustra iugulo aut pectori per trepidationem admovens ictu tribuni transigitur Dio LX 31 p. 6 B.—Ov. ex P. III 2, 58 caesus ut ense cadat

954 Tac. a. XIV 5 Dio LXI 13, 3 (ad 314)

956 Hor. c. III 27, 46 lacerare ferro

958 79; 170 Verg. A. V 734 tristes umbrae

959 88; 609

960 Verg. A. IV 325 Hor. c. II 17, 6 Ov. m. XIII 517; 531 f. III 249 al. quid moror?

961 Ov. f. V 203 dederat…ius ex P. I 9, 34 am. I 1, 5 Sen. ep. XXXVI 6 in mores fortuna ius non habet XVIII 1 LVII 3 LVIII 6 Stat. s. II 4, 17 al.

962 Sen. Herc. Oct. 1023 superosque testor Oed. 14 caelum deosque testor Thy. 1102 Troad. 644 (ad 965) Phaedr. 604 Verg. A. IV 492 XII 581 Ov. m. II 304 superos testatus Sil. II 282—Soph. El. 110 ὦ δῶμ᾽ Ἀίδου καὶ Περσεφόνης, ὦ χθόνι᾽ Ἑρμῆ καὶ πότνι᾽ Ἀρὰ, σεμναί τε θεῶν παῖδες Ἐρινύες eqs.

965 Sen. Herc. Oet. 1064 Tartara et tristes Erebi deos Troad. 644 testor immites deos deosque veros coniugis manes mei Ov. m. X 76 deos Erebi—Sen. Med. 13 sceleris ultrices deae 967 Curt. VII 5, 25 Luc. (II 531) X 337 Val. I 796 ultrices deae Prop. III 20, 22 Ov. met. XIV 693 ultoresque deos Tac. h. IV 57 a. IV 28 Boeth. cons. phil. III 12 metr. 32 ultrices scelerum deae

968 Sen. Oed. 878 iam morte dignus Phaedr. 1208 morte facili dignus Ov. tr. I 2, 57 ex P. I 2, 13 poena dignum graviore m. XIV 777 Sil. VI 500 poenaeque necisque

970 Verg. A. X 165 armetque rates pelagoque vehatur—Sen. Troad. 203 pelago vela…dares 1044 iussi dare vela nautae cum simul ventis Ag. 143 fluctibus dedimus ratem nat. q. V 18, 6 Verg. A. I 34 in altum vela dabant XII 263 (profundo) IV 546 VIII 707 (ventis) III 9 g. II 41 Ov. her. II 25 f. V 162 al.

973 Ov. ex P. III 2, 62 Iphigenian…levibus ventis sub nube per aera vectam Sen. Herc. 699 leni fluctuat zephyro Oed. 37 non aura gelido lenis afflatu…non zephyri leves 884 zephyro levi…lenis et modice fluens aura Ag. 431 aura primo lenis…levi…zephyri mollis afflatu Med. 304 Ov. m. XIV 432; 597 Luc. VIII 789 al. levibus .. auris Cat. LXIV 84 nave levi ac lenibus auris Ov. her. XIV 39 Ciris 25 evis zephyrus Sil. VI 527 XVI 442

974 Cic. Arat. 204 caerulea contectus nube Ov. m. V 570 VI 217—Lucr. IV 182 aetheriis nubibus

978 Verg. A. VI 69 Triviae…templum

980 Sen. Phaedr. 166 quod non ulla tellus barbara commisit…nec inhospitalis Taurus Luc. I 446 Sythicae non mitior ara Dianae VIII 392 barbara tellus Iuv. XV 115 Maeotide saevior ara Dracont. Rom. V 139 Taurica crudelis mitis tamen ara Dianae nec Busiris atrox Ov. tr. III 11, 7 barbara me tellus et inhospita litora Ponti V 2, 31 m. VII 53 Tib. III 4, 91 Stat. s. V 2, 46

981 cfr. 757

983 Ov. tr. IV 4, 61 hominum gaudere cruore (in Iphigeniae historia) Sen. cp. LXXXVIII 7 humano cruore gaudentia XCV 31 dial. IV 5, 1 IX 2, 13 clem. I 25, 1 Apul. met. VIII 18.

INDEX NOMINVM

Acheron 339
Achilles 814
(Acte) 105(?), 193, 196
Aegyptus 522
(Agamemnon) 61; vd. Atrides
Agrippa 934
(Agrippina, Germanici uxor) 932
Agrippina (mater Neronis) 593 (21; 31; 44; 93; 127; 141; 153; 164; 171; 243; 313; 722; 748; 953)
Alcides 210
Alcyones 7
Amor 557; 562; 569; 697; vd. Cupido
(Antonius) 519
Apollo vd. Titan
Arctoum frigus 234
Astraea 425
Atrides 816
Augusta 328; 748
Augusta domus 168
Augustum nomen 251
Augustus 477; 505; (Tiberius) 934; ( = imperator) 220; 284; 658
Aulis 979
Aurora 2
Bacchus 209
Bootes 234
Britannicus 169 (45; 67; 103; 112; 115; 139; 167; 182; 226; 242; 268; 342; 617; 907)
Britanni 28; 41
Brutus 498
Caesar 502
= imperator 338; 457; 694
= Germanicus 935
Chaos 391
Claudia 671; 789; 803
Claudius 38 (25; 31; 102; 135; 137; 164; 261; 268; 286; 340; 586; 614; 967)
Claudia gens 534 proles 278
Clotho 15
Corsicum mare 382
Crispinus 731
Cupido 199; 807; vd. Amor
Danae (207) 772
Danai 815
Diana vd. Phoebe
Dis 556
Domitius 249
Drusi Livia 942
Electra 59
Erebus 966
Erinys 23; 161; 263; 619; 913; (966)
Europe (206) 766
Fides 398
Fortuna 377 (36; 451; 888; 898; 931; 962)
(Germanicus) 935
Gracchi 882
Hebe 210
(Helena) 773; 775
Hercules vd. Alcides
Iphigenia 976
Iulia 944
Iuno 211; 216; 219; 283; 535 (202; 546)
Iuppiter 218; 238; 500; 546; 810 (228; 245; 554); vd. Tonans
Iustitia 398
Ixion 623
Lar 747
Latinae matres 720
Leda 208; 764; 770
Livia Drusi 942
Livius (Drusus) 887
Lucreti nata 303
Mars 293
[Mauri 980]
(Messalina) 10; 102; 259; 536; 947
(Minerva) 546
Nero 249; 436; 438; 672; 685; 716; 733; 820; 953 (45; 48; 85; 104; 150; 225; 235; 313; 334; 603; 655; 790; 893)
Nilus 519
Oceanus 27; 40
Octavia 1; 57; 646; 746; 786; 877 (46; 534; 587; 827; 861); vd. Claudia
Olympus 209
(Orestes) 62
Pandataria terra 972 (vd. codd.)
Pandioniae volucres 8
(Paris) 774
Parthi 628
Peleus 707
Penates 149; 163; 278; 508; 665; 747; 789; 803; 852
[Pharia terra 972]
Philippi 516
Phoebe 389
Phoebus vd. Titan
Phrygia 777
Phrygius pastor 774
Pietas 160; 911
Plautus (Rubellius) 438; 465
Poppaea 571; 596; 673; 684; 690; 769; 791; 795 (105?; 125; 186; 276; 544; 591; 841; 853)
Praefectus 439; 782; 805; 846
Priamus 817
Roma 281; 491; 493; 503; 824; 983
Romanus dux 521 populus 676 -na virtus 292
Saturnus 396
Seneca 377; 589; 696
Siculum mare 516
Sidonius taurus 206
Silanus 148
Sisyphus 622
Sparte 773
Stygia fax 162; 594 ratis 127 -gii ignes 24 sinus 135 tori 263 -giae umbrae 79
Sulla 438b; 465
[Tanais 41]
Tantalus 621
Tarquinius 305 (295)
Tartarus 223; 593; 644; 965
Tauri 980 (vd. codd.)
Tellus 239; 404
Thetis 707
(Tiberius) 934
Titan 3
Tityos 622
Tonans 215; 762
Trivia 978
Tullia 305
Tyndaris 775
Typhon 238
Tyrrhenum aequor 311
Venus 191; 258; 433; 545; 560; 697
[Vindex 255; 596]
(Virginia) 297
Vulcanus 560
Zephyrus 973.

INDEX METRICVS

Fr. A. Lange, Quaestiones metricae, Bonnae 1851.

Bern. Schmidt, De emendandarum Senecae tragoediarum rationibus prosodiacis et metricis, Berolini 1860.

G. Richter, De Seneca tragoediarum auctore, Bonnae 1862 p. 15.

M. Hoche, Die Metra des Tragikers Seneca, Halis 1862.

L. Mueller, Zur Litteratur der Tragödien des Seneca, Fleckeis. Jahrb. LXXXIX, 1864, p. 419; 473.

— De re metrica poetarum latinorum 2, Petropoli-Lipsiae 1894.

E. Ackermann, De Senecae Hercule Oetaeo, Philol. Suppl. X, 1907, p. 352.

E. Flinck, De Octaviae praetextae auctore, Helsingforsiae 1919 p. 86.

DE SINGVLIS PEDIBVS

Trimetrorum in pedem primum admittitur spondeus, paulo minus iambus et anapaestus, satis saepe dactylus, bis (118; 120) proceleusmaticus, semel (609) tribrachys

in alterum iambus et tribrachys

in tertium iambus, spondeus, dactylus, rarius (48; 103; 157; 165; 252; 386; 486; 740; 851; 867; 874) tribrachys, perraro ([447;] 708; 737) anapaestus (Schmidt p. 52)

in quartum iambus et raro (128; 140; 146; 196; 254; 259; 384; 433; 446; 467; 501; 520; 525; 552; 605; 623; 632; 637; 638; 719; 723; 728) tribrachys

in quintum spondeus et rarius anapaestus

in sextum iambus et pyrrhichius.

Cfr, Hoche p. 10.

Tribrachym plerumque efficiunt ultima syllaba prioris et duae primae syllabae sequentis verbi, ut (sae)va mari(a) in v. 44 (vd. 48; 103; 105; 109; 116; 128; 140 etc.); quibus accedunt 446 regenda magis (467) 638; excipiuntur praeter 501 (sae)pe per ho(norum) (cfr. Herc. 56 Troad. 682; 981; 987; 1158; Schmidt p. 46) 56 quod uti(nam); 599 memori(a) (cfr. Oed. 768; 818 Med. 556); 609 nec odi(a).

Anapaestum in pede primo et quinto plerumque mera verba anapaestica reddunt, ut 34 fragili (36; 49; 51; 109; 120 etc.), praeterea in pede quinto saepe verborum polysyllaborum clausulae anapaesticae, ut 38 imperio (35; 41; 111; 113; 127 etc.); in pede primo tails verbi initium anapaesticum, ut 47 eademque (52; 54; 100; 102; 106 etc.), quod in pede tertio reperimus in versibus iam memoratis 708; 737, aut verbum bibreve, quod syllaba longa vocis longioris excipitur, ut 37 modo prae(potentem), cfr. 101; 139; 168; 176; 383; 482; 576; 580; 584; 598; 624; 735. Hoc in pedem quintum transtulit versus nobis saepius in partes vocandus 393 genus impium (Herc. Oet. 406; 757; 1847). Multo rariores sunt formae elisione coniunctae, quales sunt scelerum om(nium) aut in pede quinto (44; 159; 379; 463; 502; 589; 601; 622,; 630; 635; 781, quibus subiungas 267) aut in primo (113; 438; 460; 545; 557; 586; 636). A norma solita recedunt minus exempla primi pedis 440 nihil in (562; 741; 875) aut 125 adice his (424; 869) et quinti 873 (con)silium ac, magis 541 (in)socia(bilti, 452 levis est (Tro. 43 Oed. 970 Med. 126; 897 Phoen. 354 Thy. 1088 Herc. Oet. 246; 481; Schmidt p. 53), 844 sed ades(se), (cfr. Herc. 48; 236; 661; 699; 978; 1187; Schmidt p. 47); maxime, ut emendatione opus sit, in pede tertio 447 satis es(se).

Dactylus in primo pede conformatur initio verbi quattuor syllabarum, ut 40 ocea(nus) 53; 121; 179; 186; 228 etc., aut monosyllabo longo excepto duabus brevibus syllabis verbi, quod harum spatium aut explet (123 tunc tremor; 483; 530; 570) aut superat (107 sed scele(ris); 147; 166; 191; 195; 240; 432; 454; 462; 497; 512; 540; 644; 690; 710; 838; 865). In pede tertio nec hae nec illa species paucis locis exemptis (146; 467; 553; 564; 840; 866; 128; 602; 624; 746; 856; in v. 526 in utroque pede dactylus exstat) adamantur, sed distributio dactyli inter duo vocabula ita praefertur, ut pes fiat, qualis est 100 (quam)vis pati(ar); 120; 135; 143; 152; 168; 176; 177; 178 etc., a qua specie paulum distant 381 (late)bam procul, 741 (quie)tem sacer, ubi duae breves uni voci sufficiunt. Singularia tamen propter accentum in versus exordio sunt 146 victima 638 viscera 789 reddere (Herc. 995; 1163 Troad. 204 al.; Schmidt p. 43).

Proceleusmaticum inveniri in pede primo 118; 120 (Troad. 36; 168; 413; 457; 572 al.; Schmidt p. 48) iam dixi.

Bis in eodem versu pedes trium syllabarum occurrunt plus 80 locis ut 44; 49; 100; 109; 113; 124 etc., ter 146; 180; 194; 381; 440; 504; 526; 578; 589; 605; 630; 638; 754. Versus 120 proceleusmaticum exhibet, dactylum, anapaestum.

Versus iambici fere omnes exeunt in verba bisyllaba, quibus praeter 104; 179; 612 monosyllabis distinctos verba eiusdem aut maioris longitudinis antecedunt; in illis tribus versibus et ubicunque versus vocabulo mensurae creticae finitur, ut 36; 44; 103; 110; 152; 159 etc., illa monosyllaba aut cretici semper elisione cum verbo antecedente coalescunt praeter 237; 457; 468, ubi monosyllabum praecedit non diminuens (ut Med. 735), et 393, ubi bisyllabum praemissum est (ut Herc. Oet. 406; 757; 1847). Verborum plus trium syllabarum exempla ultimo illo loco habes (442;) 446; (496;) 541; 835; 837; 870 (Schmidt p. 40).

Trimetri terminantur vocali brevi 32ies ut 42; 50; 101; 102; 103; 142 etc.

In canticis anapaestorum et spondeorum distributiones maxime arriserunt hae (cfr. etiam Hoche p. 40):

— — uu — — uu — —
— — — — — uu — —
— uu — — — uu — —
— — uu — — — uu —
— — — — — — uu —

omnes triginta fere pluribusque exemplis probatae.

Minus alii lenocinantur ordines, inter quos contempti fere iacent
– u u – – u u – – – (69; 75; 651; 879; 887)
u u – – – u u – – – (304; 896)
u u – u u – – – – – (885; 915)
u u – u u – u u – – – (365; 652; 884; 966)
u u – u u – u u – u u -(308; 341; 917)
u u – – – – – – – (688; 766; 961)
– – – – – – – – (12; 77; 217; 659; 968; 975),

maximeque abhorruit poeta ab anapaesto statim dactylum premente

– u u u u – – – – – (646 Herc. Oet. 186; Schmidt p. 67)
– – – – – u u u u – (904 Herc. Oet. 1883)

neque usquam dactylum in pedem alterum vel quartum admisit, nisi forte codicibus fidem habes in v. 779 (Schmidt p. 66).

In monometris praeplacuit dactylo adhaerens comes spondeus (19; 61; 221 etc.) aut spondeo anapaestus (2; 27; 30; 58; 64 etc.); rarius anapaestum spondeus sequitur (369; 375) aut duo inveniuntur sive anapaesti (78; 329; 344; 347; 813b) sive spondei (315; 373).

Versus anapaestici exeunt in breves vocales 17, 28 = 777; 62; 71; 316; 319; 320; 330; 334; 655; 768; 776; 809; 890; (926;) 936; 951; 955; 983; in breves syllabas una consonante terminatas, quibus versus a vocali incipiens succedit, 26; 67; 94; 204; 298; 306; 309; 331; 342; 662; 675; 806; 899; 965; 979; Schmidt p. 64; Hoche p. 44.

Eliditur in pede ultimo 298.

 

DE CAESVRIS

Caesura sollemnis est penthemimeres, ut 39; 42; 43; 44; 47; 50 etc., saepe adiuta hepthemimere ut 34; 35; 36; 37; 38 etc. Haec sola invenitur 40; 128; 148; 198; 377; 453; 460; 463; 464; 467; 479; 482; 514; 526; 529; 602; 603; 629; 631; 633; 642; 708; 724; 731; 737; 743; 746; 748; 786; 791; 822; 849; 856; 868 (188; 447; 490; 521; 564; 632; 848); cfr. Schmidt p. 55. Versum caesura carentem 175 iam correxerunt codices deteriores.

Elisiones in ipsa caesura (?) 521; 564.

Monosyllabum ante caesuram penth. habes 146; 446; (447;) 467; [490;] [632;] 636; 858; [441; 458; 472; 478; 492; 523; 582; 839; 848]; duo monosyllaba 154; 169; 174; 179; 454; 553; 581; 621; 760; 823; 825; 827; 840; 872; [188; 848].

 

DE ELISIONIBVS ET HIATV

In 600 trimetris eliduntur syllabae

breves ante longas, ut 44; 110; 113; 117 etc., in summa 65;

breves ante breves 49; 119; 121; 140; 161; 165; 196; 244; 269; 406; 446; 447; 493; 549; 557; 561; 564; 754; 756; 759; 783; 842 = 22;

mediae ante longas 159; 179; 188; 244; 251; 261; 266; 379; 387; 424; 427; 441; 455; 457; 460; 465; 467; 472; 521; 544; 557; 593; 601; 607; 612; 630; 636 (ter); 640; 707; 728; 750; 790; 847; 859; 865; 869; 876 = 39;

mediae ante breves 178; 435; 540 = 3;

longae ante longas: 36; 103; 104; 110; 129; [133;] 135; 152; 158; 199; 242; 249; 267; 379; 386; 422; 463; 488; 495; 562; 575; 622; 638; 705; 781; 805; 857 = 26; inter quae exempla sunt voces anapaesticae 463; 632; 705; 781; iambica (Nero) 249; quibus accedunt arrosi cretici 104; 158; 495 et choriambus 267; cfr. Schmidt p. 22.

Monosyllabum ne ante vocalem brevem exstat 870; nusquam alibi nec monosyllabum nec longa syllaba cum brevi conglutinatur. Schmidt p. 25

Elisiones hae obviam se dant plerumque in arsibus prima, quarta, quinta, in thesi altera, raro in arsialtera (134; 169; 443; 635; 754; 802), tertia (564; 705), in thesi tertia (521; 564; 705), quarta (121; 493; 870), quinta (49; 110; 165; 244; 426; 429; 474; 549; 561; 624; 639; 703 in particula atque, praeterea 467), nusquam in thesi prima aut in pede sexto.

Bis in eodem versu syllabae coalescunt 104; 196; 244; 379; 474; 493; 557; 564; 638; 705; 805; ter 110; 636.

Aphaereseos exempla in verbo est habes 27, inter quae bis in v. 458, in es 694; 748

In mutatione personarum elisio fit 457 (Ag. 793), in caesura 521; 564.

In canticis eliduntur syllabae

breves ante longas 6; 7 (bis); 8; 9; 23; 25; 29; 85; 99b; (298); 337; (350 in codd.) 353; 356; 763; 884; 921 (bis); 934; 961; 968; 974; 978;

breves ante breves 19; 322; 649; (779; 916;)

mediae ante longas 14; 766; 926; 952; 966;

mediae ante breves 22;

longae ante longas 12; 27.

Fere onmes deprehenduntur in pede primo aut tertio, tres tantum (9; 22; 322) in altero, una in quarto versus 298, de quo dubitatur.

Bis eliditur 7; 921.

Aphaeresis in est 9; 201; 301; 944; 946; 969; 979; in es 358; 964.

Hiatus, quem codices exhibent, in trimetris 173; 516 (cfr. Herc. 1284 Thy. 302; 1021 Herc. Oet. 1201; 1402; Ackermann p. 354) emendandus videtur, in media anapaestorum parte alia versuum distributione loco removendus. Inter singulos canticorum versus in hac editione libertatem illam habes 4; 16; 17; 21; 88; 98; 206; 323; 334; 336; 362; 370; 374; 658; 668; 685; 686; 778; 813b; 897; 907; 936; 969; 976; 978; syllabam et hiantem et brevem in fine 17; 334; 936 (Ag. 79; 646); cfr. Schmidt p. 64; Hoche p. 44.

 

PROSODIACA

mihĭ 570; 901; 905; 917; 932; mihī 150; tibĭ 482; 771; sibĭ 925; nisĭ 101; egŏ 649; 654.

cernō 727; 907, quaesō 80, restō 71, virgō 297, fundarō 532, perpetuū 548, at cupidŏ 426.

modŏ 37; 84; 118; 120; 168; 205; 206; 764; 766; 892; at modō 273. Cfr. Schmidt p. 30; K. Hartenberger, De o finali apud poetas latinos ab Ennio usque ad Iuvenalem, Bonnae 1911, p. 65.

Claudi 38; Lucreti 302; imperi 483; 601; 790; ingeni 152; consilii 447; petīt (?) 422.

temerĕ 246; 440; 553; 577; 784; 793; 847; tabĕ 512;

ădice 125; sŭbicit 827; cfr. Schmidt p. 16.

hўmenaeus 146; expulĕrunt (-erant codd. meliores) 294.

---

---

Frommannsche Buchdruckerei (Hermann Pohle) in Jena—5040